ΝΣΚ 309/1997
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 309/1997 (21-05-1997)
Αριθμός ερωτήματος: Υπ' αριθμόν πρωτοκόλλου 711/ΤΠ34/1997 Υπηρεσίας Αποκατάστασης Σεισμοπλήκτων της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων.
Περίληψη Ερωτήματος: Ερωτάται αν:
α/ Δάνειο ανακατασκευής που χορηγείται λόγω κατεδαφίσεως σεισμόπληκτης κατοικίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί από το δικαιούχο για την ανέγερση κατοικίας σε οικόπεδο που ανήκει εξ αδιαιρέτου στον ίδιο και στον πατέρα του κατά ποσοστό 1/2 στον καθένα;
β/ Το δικαίωμα στεγαστικής αποκατάστασης που αναγνωρίσθηκε από το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας υπέρ του ιδιοκτήτη σεισμόπληκτης κατοικίας, χωρίς να γίνει χρήση αυτού από αυτόν ή τον υιό του στον οποίο περιήλθε το σεισμόπληκτο, μπορεί να ασκηθεί από τους νυν κτήτορες του σεισμόπληκτου ακινήτου, εγγονές του αρχικού δικαιούχου, στις οποίες περιήλθε με δωρεά εν ζωή του πατρός τους;
γ/ Σε περίπτωση υπάρξεως συνιδιοκτησίας εξ αδιαιρέτου δύο συνιδιοκτητών επί δύο ανεξαρτήτων λειτουργικά σεισμοπλήκτων κατοικιών (ίδια ποσοστά συνιδιοκτησίας) και αναγνωρίσθηκε με δικαστική απόφαση ή συμβολαιογραφική πράξη, μετά το σεισμό, εικοσαετής χρησικτησία κάθε συνιδιοκτήτη σε κάθε μία αυτοτελή για κάθε συνιδιοκτήτη;
Επί των παραπάνω ερωτημάτων το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους γνωμοδότησε ως ακολούθως:
Ι. 1. Το βασικό νομοθέτημα, στο οποίο διαγράφονται τα μέτρα που λαμβάνονται για την αντιμετώπιση των ζημιών από τους σεισμούς στις διάφορες περιοχές της Ελλάδας είναι η από 28-07-1978 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΦΕΚ 117/Α/1978) όπως αυτή κυρώθηκε, τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με τους νόμους 867/1979, 1048/1980, 1133/1981 και 1190/1981. Συγκεκριμένα για την αποκατάσταση των ζημιών από τους σεισμούς που έπληξαν τη Βόρειο Ελλάδα την 24-05-1978 και κατά τη διάρκεια του θέρους του 1978 εκδόθηκε η από 28-07-1978 Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου που κυρώθηκε με το άρθρο 1 του νόμου 867/1979 (ΦΕΚ 24/Α/1979), στην οποία αναφέρονται τα μέτρα που λαμβάνονται από το κράτος για την οικονομική συνδρομή των σεισμοπλήκτων κατοικιών, τα οποία συνίστανται κυρίως σε χορήγηση δανείων από Τράπεζες με τη εγγύηση του Δημοσίου και επιδοτούμενο από το Κράτος επιτόκιο, δωρεάν κρατική αρωγή για επισκευή των ζημιών βλαβέντων ακινήτων και ανακατασκευή των κριθέντων ως κατεδαφιστέων κ.λ.π. Στην ίδια Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου καθορίζονται οι προϋποθέσεις, για τη χορήγηση κατά το άνω των δανείων και της δωρεάν Κρατικής αρωγής κ.λ.π. και εξουσιοδοτούνται διάφορα όργανα (Υπουργοί, Νομισματική Επιτροπή κ.λ.π.) για την ρύθμιση με αποφάσεις τους των όρων και του ύψους των χορηγούμενων δανείων, τον καθορισμό των δικαιολογητικών που πρέπει να υποβάλλουν οι δικαιούχοι κ.λ.π. Σύμφωνα με τις διατάξεις των άρθρων 1, 2 παράγραφοι 1 και 2 και 5 παράγραφος 1 της άνω Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου δικαιούχοι στεγαστικής συνδρομής είναι οι ιδιοκτήτες των ακινήτων (κτιρίων) που πλήγηκαν από τους σεισμούς. Και αν μεν το κτίριο κατέρρευσε από τον σεισμό ή κρίθηκε από την αιτία αυτή κατεδαφιστέο, ο ιδιοκτήτης δικαιούται δανείου ανακατασκευής, εάν δε είναι επισκευάσιμο δικαιούται δανείου επισκευής.
2. Εξ άλλου το άρθρο 4 παράγραφος 15 της ως άνω Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 3 του νόμου 867/1979, ορίζει ότι:
{Εις περίπτωσιν κατά, την οποία το καταστραφέν κτίριο ρυμοτομείται ή δεν δύναται να ανακατασκευασθεί εξ οιασδήποτε ετέρας νομίμου αιτίας ή ο ενδιαφερόμενος επιθυμεί την εις ετέρα θέσιν αυτοστέγασή του, δύναται να λάβει προς τούτο το αναλογούν δάνειον, μετά την κατεδάφιση του πληγέντος κτίσματος.}
Το δε άρθρο 6 παράγραφος 1 της ίδιας Πράξης, όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 5 του νόμου 867/1979, ορίζει σχετικά ότι:
{Εις τις περιπτώσεις αυτοστέγασης η υποθήκη εγγράφεται επί του υπό του δικαιούχου υποδεικνυομένου ετέρου ακινήτου εις το οποίον θα πραγματοποιηθεί η αυτοστέγαση. Δια την απόδειξη της κυριότητας επί του ακινήτου τούτου έχουν εφαρμογήν οι διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 5 της παρούσης}
(δηλαδή αποδεικνύεται με την υποβολή υπευθύνων δηλώσεων του νομοθετικού διατάγματος 105/1969 του δικαιούχου και δύο μαρτύρων περί του ότι αυτός και οι δικαιοπάροχοί του έχουν την νομή του ακινήτου τουλάχιστο κατά τα τελευταία 20 έτη).
3. Από τις ανωτέρω διατάξεις, αλλά και από το όλο πνεύμα και τον σκοπό του νόμου, ο οποίος ναι μεν απέβλεψε στην αποκατάσταση των ζημιών των κτιρίων, αλλά παράλληλα θέλησε η χρηματική αρωγή να δίδεται στους ιδιοκτήτες που επλήγησαν από τους σεισμούς και όχι σε τρίτους (βλέπε και γνωμοδότηση ΝΣΚ 376/1979) συνάγεται ότι, στις περιπτώσεις που χορηγείται δάνειο ανακατασκευής για την αυτοστέγαση του δικαιούχου σε άλλη θέση, το ακίνητο στο οποίο πραγματοποιείται η αυτοστέγαση πρέπει κατ' αρχήν να ανήκει στο δικαιούχο, ο οποίος έτσι δεν μπορεί να λάβει το δάνειο και να το διαθέσει για να οικοδομήσει σε ξένο ακίνητο ή να αγοράσει έτοιμη οικία ή διαμέρισμα επ' ονόματι άλλου προσώπου.
Περαιτέρω όμως δεν είναι απαραίτητο το κτίριο στο οποίο πραγματοποιείται η αυτοστέγαση να ανήκει εξ ολοκλήρου στο δικαιούχο ή να τελεί κάτω από το ίδιο καθεστώς ιδιοκτησίας, όπως το κτίριο που πλήγηκε από τον σεισμό. Γιατί μια τέτοια προϋπόθεση, ούτε από συγκεκριμένη διάταξη ορίζεται, ούτε από τον σκοπό του νόμου μπορεί να συναχθεί. Συνεπώς, ανεξάρτητα από το καθεστώς ιδιοκτησίας που υπήρχε στο πληγέν κτίριο, το κτίριο στο οποίο πραγματοποιείται η αυτοστέγαση, μπορεί να ανήκει στο δικαιούχο, είτε κατά αποκλειστική κυριότητα, είτε κατά συγκυριότητα εξ αδιαιρέτου, είτε κατά διηρημένη ιδιοκτησία ορόφου ή διαμερίσματος (κατά τις διατάξεις του νόμου 3741/1929 και των άρθρων 1002 και 1117 του Αστικού Κώδικα), αρκεί ο δικαιούχος να εξασφαλίσει την συγκατάθεση και των λοιπών συγκυριών, ώστε η προς εξασφάλιση της δανειοδοτούσας Τραπέζης υποθήκη να εγγραφεί επί ολοκλήρου του ακινήτου, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 20 του κωδικοποιημένου νόμου [Ν] 3221/1931 Περί Κτηματικών Τραπεζών, το οποίο ορίζει ότι απαγορεύεται στις Κτηματικές Τράπεζες η χορήγηση δανείων επί υποθήκη μέρους εξ αδιαιρέτου ακινήτου, και το οποίο δεν φαίνεται να τροποποιείται από τις ειδικές διατάξεις της παραπάνω Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου (βλέπε και ατομική γνωμοδότηση 305/1983 Νομικού Συμβούλου του Υπουργείου Δημοσίων Έργων).
4. Στην προκείμενη περίπτωση στην οποία αφορά και το σχετικό ερώτημα σεισμόπληκτη κατοικία στην περιοχή Δωρίδας του νομού Φωκίδας, κρίθηκε κατεδαφιστέα ως πληγείσα από τους σεισμούς της 15-06-1995. Το ερώτημα που τίθεται είναι αν με το δάνειο που θα χορηγηθεί για την ανακατασκευή του κτίσματος, μπορεί ο δικαιούχος σεισμόπληκτος να ανεγείρει οικοδομή (κατοικία) σε οικόπεδο που ανήκει κατά το 1/2 εξ αδιαιρέτου στον ίδιο και κατά το 1/2 εξ αδιαιρέτου στον πατέρα του. Ενόψει των όσων εκτέθηκαν παραπάνω το Τμήμα γνωμοδοτεί ομόφωνα ότι μπορεί ο δικαιούχος σεισμόπληκτος να ανεγείρει οικοδομή επί του άνω οικοπέδου, με το δάνειο που χορηγείται για ανακατασκευή, αρκεί να παρασχεθεί η συγκατάθεση του εξ αδιαιρέτου συγκυρίου πατρός του για την εγγραφή υποθήκης επί ολοκλήρου του οικοπέδου προς εξασφάλιση του δανείου που θα χορηγηθεί.
ΙΙ. Με το άρθρο 2 της 3370/ΔΠ37.1/1987 κοινής απόφασης των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας, Οικονομικών και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, που εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση των άνω διατάξεων και του άρθρου 3 παράγραφος 3 του νόμου [Ν] 1266/1982 (που όρισε ότι όπου και στα άνω νομοθετήματα απαιτούνται αποφάσεις της Νομισματικής Επιτροπής, αντικαθίστανται από κοινές αποφάσεις των Υπουργών Συντονισμού, Οικονομικών και του κατά περίπτωση αρμοδίου Υπουργού), ορίστηκε ότι:
{1. Για τα κριθέντα ως σεισμόπληκτα ακίνητα τα οποία βάσει της ΕΔ2Α/01/130/ΦΝ315/1986 απόφασης δικαιούνται σεισμοδάνειου, εγκρίνουμε τη δυνατότητα μεταβιβάσεως του ως άνω δανείου και στους τυχόν νέους κτήτορες των ακινήτων, ανεξάρτητα του τρόπου αποκτήσεως και του είδους της ιδιοκτησίας που έχουν επ' αυτού (καθολική, ειδική διαδοχή, επικαρπία, ψιλή κυριότητα, συνιδιοκτησία κ.λ.π.). Απαραίτητη όμως προϋπόθεση είναι οι κτήτορες να έχουν υποβάλλει εμπρόθεσμα τα απαιτούμενα δικαιολογητικά δανειοδοτήσεως.
Δωρεάν κρατική αρωγή δικαιούνται οι νέοι κτήτορες μόνον εφόσον τόσον αυτοί όσο και οι προηγούμενοι ιδιοκτήτες αποδεδειγμένα δεν έχουν λάβει δωρεάν αρωγή, για άλλο σεισμόπληκτο κτίσμα και έχουν δηλώσει ότι δεν θα κάνουν χρήση του δικαιώματος αυτού για άλλο ακίνητο στο μέλλον.}
Με τις διατάξεις της άνω απόφασης, οι οποίες ως εκ της σαφήνειας τους δεν χρήζουν περαιτέρω επεξηγήσεων, ορίζεται ότι είναι επιτρεπτή η δυνατότητα μεταβίβασης του δανείου για το κριθέν ως σεισμόπληκτο ακίνητο στο νέο κτήτορα (υπό μία των μορφών που ορίζονται στην απόφαση) υπό την προϋπόθεση ότι ο παλαιός ιδιοκτήτης είχε υποβάλει εμπρόθεσμα δικαιολογητικά δανειοδοτήσεως. Δηλαδή ο νέος κτήτορας του σεισμόπληκτου ακινήτου δικαιούται στη χορήγηση του δανείου, εφόσον α) κατά το χρόνο της μεταβίβασης είχε υποβληθεί εμπρόθεσμα από τον ιδιοκτήτη παλαιό κτήτορα σχετική αίτηση και β) η απόκτηση του σεισμόπληκτου ακινήτου από το νέο κτήτορα έγινε σε χρόνο κατά τον οποίο ο παλαιός κτήτορας δεν είχε απωλέσει το δικαίωμα υποβολής αίτησης για δανειοδότηση, οπότε το δικαίωμα υποβολής αίτησης για δανειοδότηση, πρέπει να θεωρηθεί ότι μεταβιβάσθηκε στο νέο κτήτορα μαζί με το ακίνητο (παράβαλε και γνωμοδότηση ΝΣΚ 54/1996).
2. Εξάλλου με την ΥΑΣ/3752/ΤΣΕΠ33.1/1996 κοινή απόφαση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και Υγείας και Πρόνοιας καθορίστηκαν α) η αρμοδιότητα εφαρμογής προγραμμάτων αποκατάστασης σεισμοπλήκτων καθενός από τα Υπουργεία Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων / Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων και Υγείας και Πρόνοιας και β) οι προϋποθέσεις χορήγησης δανείων σε σεισμόπληκτους που είχαν ενταχθεί σε προγράμματα του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας κατά το παρελθόν. Μεταξύ δε των περιπτώσεων που αναφέρονται στην εν λόγω απόφαση για την χορήγηση σεισμοδανείων είναι και οι ακόλουθες:
α) (παράγραφος ΙΙ.2)β απόφασης)
{Κτίσματα που με Πρωτόκολλο (Έκθεση) Επικινδύνου Οικοδομής κρίθηκαν τελεσίδικα κατεδαφιστέα από παλαιότερους σεισμούς, δεν έχει εγκριθεί δάνειο ή έχει εγκριθεί δάνειο, αλλά δεν έχει χορηγηθεί και το κτίσμα έχει ήδη κατεδαφιστεί πριν από την ένταξη της περιοχής στα προγράμματα αποκατάστασης σεισμοπλήκτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων / Γενική Γραμματεία Δημοσίων Έργων, δικαιούνται δανειοδότησης σύμφωνα με τις νέες διατάξεις, εφόσον οι ενδιαφερόμενοι προσκομίσουν τα δικαιολογητικά που αναφέρονται στην παράγραφο 1.Α της απόφασης αυτής}
(Δηλαδή ότι οι σεισμόπληκτοι δεν έτυχαν στεγαστικής συνδρομής μέχρι σήμερα από άλλο φορέα, ότι υπάρχει πρωτόκολλο κατεδάφισης, ότι οι σεισμόπληκτοι έχουν υποβάλει αίτηση για την υπαγωγή τους στα προγράμματα αποκατάστασης σεισμοπλήκτων της Γενικής Γραμματείας Δημοσίων Έργων του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων που θα την κοινοποιούν και στην αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας κ.λ.π.).
β) (παράγραφος ΙΙ.2)γ απόφασης) Κτίσματα που κρίθηκαν κατεδαφιστέα (Έκθεση Επικινδύνου Οικοδομής πριν από τους τελευταίους σεισμούς για τα οποία έχει εγκριθεί δάνειο από το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας ή άλλο Κρατικό Φορέα, αλλά η ανακατασκευή δεν έγινε εν όλω ή εν μέρει στη θέση του παλαιού κτίσματος τότε.
γ) Αν δεν έγινε μέχρι σήμερα ανάληψη του δανείου, μπορεί ο δικαιούχος να παραιτηθεί του παλαιού δανείου και να πάρει δάνειο ανακατασκευής σύμφωνα με τις νέες διατάξεις.
3. Στην προκείμενη περίπτωση, όπως εκτίθεται και στο σχετικό ερώτημα, σε σεισμόπληκτο του νομού Φωκίδας αναγνωρίσθηκε δικαίωμα στεγαστικής αποκατάστασης από το Υπουργείο Υγείας και Πρόνοιας. Στη συνέχεια το σεισμόπληκτο ακίνητο περιήλθε στο γιο του ενδιαφερόμενου, ο οποίος και εισέπραξε την α δόση του εγκριθέντος δανείου. Το ποσό του δανείου δεν χρησιμοποιήθηκε από τον ενδιαφερόμενο, επιστράφηκε δε από αυτόν και η α δόση και έγινε και εξάλειψη της υποθήκης.
Το 1992 το σεισμόπληκτο ακίνητο περιήλθε στις εγγονές του αρχικού κτήτορα, με δωρεά εν ζωή από τον πατέρα τους. Το κτίσμα κατεδαφίστηκε προκειμένου να οικοδομήσουν διώροφη κατοικία η οποία σήμερα είναι υπό κατασκευή. Κατόπιν τούτων τίθεται το ερώτημα αν οι σημερινοί νέοι κτήτορες του σεισμόπληκτου ακινήτου (εγγονές του αρχικού δικαιούχου), δικαιούνται σεισμοδάνειου για την ανακατασκευή του σεισμόπληκτου ακινήτου. Με βάση όσα εκτέθηκαν παραπάνω (δυνατότητα μεταβίβασης του δανείου και στους νέους κτήτορες, εφόσον οι αρχικοί κτήτορες δεν είχαν απωλέσει το δικαίωμα λήψεως δανείου) το Τμήμα ομόφωνα γνωμοδοτεί ότι οι παραπάνω νέοι κτήτορες (εγγονές του αρχικού δικαιούχου) δικαιούνται στη λήψη του σεισμοδάνειου με βάση τις άνω περιπτώσεις (ΙΙ.2)β και ΙΙ.2)γ) και κυρίως την περίπτωση ΙΙ.2)γ της ΥΑΣ/3752/ΤΣΕΠ33.1/1996 κοινής απόφασης των Υπουργών Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων και Υγείας και Πρόνοιας, με την τήρηση των προϋποθέσεων που τίθενται με την απόφαση αυτή, υπό την επιφύλαξη ότι η επιστροφή της α δόσης του δανείου που είχε ληφθεί από το δικαιοπάροχο πατέρα τους, δεν συνοδεύτηκε με την παραίτησή του από το εγκριθέν δάνειο και από το δικαίωμα λήψης σεισμοδάνειου, οπότε δεν υπήρξε μεταβίβαση του δικαιώματος λήψης του δανείου στις θυγατέρες του.
ΙΙΙ. Σχετικά με το τρίτο εκ των παραπάνω ερωτημάτων σημειώνεται ότι από τα παρατιθέμενα από την ερωτώσα Υπηρεσία πραγματικά περιστατικά, ότι επί κάθε μιας ανεξάρτητης λειτουργικά συνιδιοκτησίας αναγνωρίσθηκε με δικαστική απόφαση ότι καθένας εκ των σεισμοπλήκτων είχε χρησικτησία για περισσότερα από είκοσι χρόνια η οποία αναγνωρίσθηκε με δικαστική απόφαση ή συμβολαιογραφική πράξη μετά το σεισμό, η χρησικτησία αυτή προφανώς οδηγεί σε κτήση κυριότητας καθενός εκ των σεισμοπαθών επί της συγκεκριμένης ανεξάρτητης κατοικίας και ως εκ τούτου καθένας εκ των σεισμοπαθών δικαιούται στη χορήγηση δωρεάν κρατικής αρωγής. Σημειωτέον ότι η νομοθεσία για την αποκατάσταση των σεισμοπλήκτων έχουσα ως σκοπό την αποκατάσταση των πληγέντων από τους σεισμούς, διαπνέεται εντόνως από τις αρχές της επιείκειας, τόσον όσον αφορά την απόδειξη του δικαιώματος των σεισμοπλήκτων επί της σεισμόπληκτης κατοικίας όσον και όσον αφορά την απόδειξη της κυριότητας επί του ακινήτου που υποδεικνύεται από το δικαιούχο στο οποίο θα πραγματοποιηθεί η αυτοστέγαση.
Χαρακτηριστικό δε της επιείκειας αυτής είναι ότι στο άρθρο 6 παράγραφος 1 της άνω Πράξης Νομοθετικού Περιεχομένου, συμπληρώθηκε με το νόμο 867/1979 ορίζεται ότι στις περιπτώσεις αυτοστέγασης δια την απόδειξη της κυριότητας επί του ακινήτου (που υποδεικνύεται από το δικαιούχο προς αυτοστέγαση) έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της παραγράφου 3 του άρθρου 5 της παρούσας, δηλαδή η απόδειξη της κυριότητας γίνεται με την υποβολή υπό του δικαιούχου υπευθύνων δηλώσεων του νομοθετικού διατάγματος 105/1969 και δύο μαρτύρων περί του ότι αυτός και οι δικαιοπάροχοί του έχουν την νομή του ακινήτου τουλάχιστον κατά τα τελευταία έτη.
Ενόψει των ανωτέρω, κατά την ομόφωνη γνώμη του Τμήματος η απάντηση και στο τρίτο ερώτημα, είναι θετική.
Αθήνα, 27-05-1997
Θεωρήθηκε
Ο Προεδρεύων
Ο Εισηγητής