ΝΣΚ 711/2002
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 711/2002 (19-12-2002)
Αριθμός ερωτήματος: ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ20/21488/1445/16-12-2002 Υπουργείου Πολιτισμού / Γενική Διεύθυνση Αρχαιοτήτων / Διεύθυνση Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων / Τμήμα Αρχαιολογικών Χώρων.
Περίληψη ερωτήματος: Εάν νομιμοποιείται η Αρχαιολογική Υπηρεσία να χορηγήσει άδεια, από πλευράς αρχαιολογικής νομοθεσίας, για την ανέγερση οικοδομής σε ακίνητο, με αμφισβητούμενο ιδιοκτησιακό καθεστώς.
Επί του ανωτέρω ερωτήματος, η Τριμελής Επιτροπή γνωμοδότησε ως ακολούθως:
I. 1. Στην παράγραφο 1 του άρθρου 50 του, ισχύοντος μέχρι 27-06-2002, κωδικοποιημένου νόμου [Ν] 5351/1932 Περί αρχαιοτήτων (από [ΠΔ] 09-08-1932 προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ 275/Α/1932)) ορίζεται, μεταξύ άλλων, ότι απαγορεύεται άνευ αδείας του Υπουργείου Παιδείας (ήδη Πολιτισμού), η πλησίον αρχαίων επιχείρησις έργου, δυναμένου να βλάψει αυτά αμέσως ή εμμέσως.
2. Κατά την έννοια της διατάξεως αυτής, για την ανέγερση οικοδομής πλησίον αρχαίου απαιτείται, εκτός από την οικοδομική άδεια, και άδεια του Υπουργείου Πολιτισμού. Η αντιμετώπιση του αιτήματος για ανοικοδόμηση ακινήτου, που βρίσκεται πλησίον αρχαίου, πρέπει να γίνεται από την αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού με γνώμονα την, κατά την επιταγή του άρθρου 24 του Συντάγματος, διηνεκή προστασία των μνημείων και στοιχείων της πολιτιστικής κληρονομιάς. Έτσι, η έγκριση του σχετικού αιτήματος πρέπει να χορηγείται μόνο εάν κατά την αιτιολογημένη κρίση της Διοικήσεως το δομικό έργο, του οποίου σκοπείται η κατασκευή, δεν συνεπάγεται δυσμενείς επιπτώσεις στη διατήρηση, την προβολή και εν γένει την προστασία του μνημείου. Σε αντίθετη περίπτωση, η Διοίκηση πρέπει να εξετάζει εάν οι επιπτώσεις αυτές μπορούν να εξουδετερωθούν με την επιβολή όρων και περιορισμών στη δόμηση του ακίνητου. (ΣτΕ 2661/2000, 2725/1997, 2519/1982 κ.α.). Και πάντα ταύτα, ανεξαρτήτως του γενόμενου τυχόν χαρακτηρισμού του περιβάλλοντος το μνημείο χώρου, ως αρχαιολογικού, και ασχέτως αν το υπό ανέγερση κτίριο κείται εντός ή εκτός του χώρου αυτού (Μονομελές Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης 1796/1993).
Η άρνηση του Υπουργείου Πολιτισμού για την οικοδόμηση ακινήτου δύναται να εκδηλωθεί και με την ανάκληση της χορηγηθείσας ήδη άδειας, η οποία (ανάκληση) δικαιολογείται μόνο, αν συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις του αρχαιολογικού νόμου, η ύπαρξη των οποίων θα δικαιολογούσε και τη μη χορήγηση αυτής.
Εκ τούτου παρέπεται ότι, τόσο η άρνηση χορηγήσεως άδειας- εγκρίσεως οικοδομικών εργασιών, όσο και η ανάκληση αυτής, νόμιμο έρεισμα έχουν μόνο τις αρχαιολογικές διατάξεις και δεν μπορούν να στηριχθούν σε άλλες διατάξεις, οι οποίες καθορίζουν ή προβλέπουν ενέργειες άλλων κρατικών υπηρεσιών (παράβλεπε Γνωμοδότηση ΝΥΔ 833/1987). Επί πλέον, η ανάκληση της χορηγηθείσας άδειας δεν δικαιολογείται από την μεταγενέστερη αμφισβήτηση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος του ακινήτου, που αφορά η άδεια (παράβλεπε ΣτΕ 3463/1984, 346/1984).
Σημειωτέον, ότι η ίδια άδεια απαιτείται και από το άρθρο 10 παράγραφος 4 του, ισχύοντος από 28-06-2002, νόμου 3028/2002 Για την προστασία των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς (ΦΕΚ 153/Α/2002).
Περαιτέρω, η χορήγηση της άδειας - εγκρίσεως οικοδομικών εργασιών, δεν παρέχεται, ούτε χορηγείται από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού αυτεπαγγέλτως, αλλά μόνο κατόπιν σχετικής αιτήσεως του νομιμοποιούμενου προς τούτο προσώπου (παράβλεπε γνωμοδότηση ΝΣΚ 614/1991). Στη περίπτωση όμως, κατά την οποία δύο πρόσωπα προβάλλουν επί του προς ανοικοδόμηση ακινήτου ιδία κυριότητα, τότε γεννάται το ζήτημα εάν η Αρχαιολογική Υπηρεσία μπορεί να χορηγήσει την αιτούμενη άδεια για την ανέγερση οικοδομής σε ακίνητο με αμφισβητούμενο ιδιοκτησιακό καθεστώς.
Στην περίπτωση αυτή, εάν από τους προσαγόμενους από κάθε ενδιαφερόμενο τίτλους δεν προκύπτει τελεσίδικη αναγνώριση κυριότητας του ακινήτου, τότε η Διοίκηση (Υπουργείο Πολιτισμού), μολονότι δεν είναι εκ ίου νόμου αρμόδια για την αναγνώριση της κυριότητας αυτής, μπορεί, προκειμένου να εκδώσει τη διοικητική πράξη της άδειας οικοδομήσεως ακινήτου, να εξετάσει και να εκτιμήσει παρεμπιπτόντως τους προσαγόμενους σχετικούς τίτλους των προσώπων αυτών και, αφού πιθανολογήσει την κυριότητα του ενός, να χορηγήσει την σχετική άδεια (Γνωμοδότηση ΝΣΚ 779/1998, 39/1992).
Η αυτή δυνατότητα (της πιθανολόγηση), παρέχεται και από τις διατάξεις τις αφορώσες την χορήγηση της άδειας οικοδομήσεως από την Πολεοδομική Υπηρεσία (Βλέπε σχετικώς Δημήτριου Χριστοφιλόπουλου Το Δίκαιο της Δόμησης, τόμος Α', άδεια οικοδόμησης σελίδες 141 - 143, ΣτΕ 1557/1997, 934/1989).
II. Στη προκειμένη περίπτωση, από το περιελθόν στο Γραφείο Νομικού Συμβούλου του Υπουργείου Πολιτισμού πραγματικό του πιο πάνω ερωτήματος προκύπτουν τα εξής:
Οι Νικόλαος και Ασπασία Παπαϊωάννου, κάτοικοι Μύρινας Λήμνου, υπέβαλαν την από 02-10-2001 αίτησή τους στην Κ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων του Υπουργείου Πολιτισμού (Κ' ΕΠΚΑ), με την οποία ζήτησαν την χορήγηση άδειας ανεγέρσεως διώροφης οικοδομής, σε οικόπεδο ιδιοκτησίας τους, στην περιοχή Ντάπια Μύρινας Λήμνου, η οποία ιδιοκτησία βρίσκεται εντός του κηρυγμένου αρχαιολογικού χώρου της Μύρινας. Η πιο πάνω Υπηρεσία με το υπ' αριθμόν πρωτοκόλλου 4642/06-11-2002 έγγραφο της χορήγησε στους ενδιαφερόμενους την αιτηθείσα άδεια με τους αναφερομένους σ' αυτό (έγγραφο) όρους. Επειδή όμως οι ενδιαφερόμενοι είχαν ζητήσει με τις από 31-08-2001 και 1.3.2002 αιτήσεις τους, και άδεια για εκβραχισμούς και διαμόρφωση του εδάφους στην ιδιοκτησία τους, η Κ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων διενήργησε στην περιοχή αυτοψία και τους ενημέρωσε ότι οι αιτούμενες εργασίες δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν, εάν δεν προηγηθεί στο εν λόγω οικόπεδο ανασκαφική έρευνα για να διερευνηθούν εντοπισμένα αρχαία λαξεύματα. Στη συνέχεια, και επειδή η Κ' Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων πληροφορήθηκε ότι το ιδιοκτησιακό καθεστώς του ακινήτου, που αφορά η χορηγηθείσα άδεια, είναι αμφισβητούμενο, ζήτησε την υποβολή από τους φερόμενους ιδιοκτήτες Νικόλαο και Ασπασία Παπαϊωάννου των τίτλων ιδιοκτησίας τους. Παράλληλα, με την υποβολή των άνω τίτλων ιδιοκτησίας, γνωστοποιήθηκε στην Υπηρεσία η υπ' αριθμόν 44/2001 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Μυτιλήνης, η οποία αναγνώρισε τους ενδιαφερόμενους Νικόλαο και Ασπασία Παπαϊωάννου ως συνιδιοκτήτες του ακινήτου τούτου κατά ποσοστό 2/4. Κατά της αποφάσεως αυτής ο Δήμος Μύρινας άσκησε έφεση, η οποία κοινοποιήθηκε από το Δήμο στην Υπηρεσία με σχετικό εξώδικο. Μετά από την ενημέρωση της Υπηρεσίας για την ασκηθείσα έφεση του Δήμου, η Εφορεία προχώρησε σε ανάκληση της άδειας οικοδομήσεως, που είχε χορηγήσει, ενέργεια που έτυχε έντονης διαμαρτυρίας από τους ενδιαφερόμενους ιδιώτες (σχετική η από 02-04-2002 αίτηση διαμαρτυρίας). Προς αντιμετώπιση του εν λόγω προβλήματος υπεβλήθη στο Γραφείο Νομικού Συμβούλου του Υπουργείου Πολιτισμού το ερώτημα εάν η Αρχαιολογική Υπηρεσία νομιμοποιείται να χορηγήσει άδεια, από πλευράς αρχαιολογικής νομοθεσίας, για την ανέγερση οικοδομής, σε ακίνητο με αμφισβητούμενο ιδιοκτησιακό καθεστώς.
III. Από το εκτιθέμενο προηγουμένως πραγματικό, και σύμφωνα με όσα έγιναν δεκτά ως προς την έννοια της κρίσιμης διατάξεως, συνάγονται τα ακόλουθα:
Από τους προσαγόμενους τίτλους ιδιοκτησίας και ιδιαιτέρως από την υπ' αριθμόν 44/2001 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Μυτιλήνης, πιθανολογείται ότι το ακίνητο, που αφορά η χορηγηθείσα και ανακληθείσα άδεια οικοδομήσεως, ανήκει κατά συγκυριότητα και κατά ποσοστό 2/4 εξ αδιαιρέτου στους Νικόλαο και Ασπασία Παπαϊωάννου, οι οποίοι απέκτησαν αυτό, κατά το εν λόγω ποσοστό, δυνάμει του υπ' αριθμόν 14498/21-01-1999 αγοραπωλητηρίου συμβολαίου της συμβολαιογράφου Λήμνου Φωτεινής Κοπανέλλου - Ετμεκτσόγλου από τον έως τότε κύριο αυτού Αντώνιο Αναστασίου Τσικρικά ή Δεληγιάννη. Στον τελευταίο, είχε περιέλθει με άτυπη δωρεά από τον πατέρα του Αναστάσιο κατά το έτος 1947 και έκτοτε, μέχρι την μεταβίβαση του στους Νικόλαο και Ασπασία Παπαϊωάννου ο ανωτέρω, νεμόταν αυτό αδιατάρακτα.
Αντίθετα, δεν προκύπτει ότι ο Δήμος Μύρινας άσκησε επί του ακινήτου αυτού οποιαδήποτε πράξη νομής κατά το ίδιο χρονικό διάστημα. Μέχρι το 1999 δεν αμφισβήτησε το ιδιοκτησιακό καθεστώς του ακινήτου, δεδομένου ότι κατά το έτος 1996 ο ίδιος βεβαίωνε (1603/28-08-1996 βεβαίωση) ότι το εν λόγω ακίνητο ανήκε στον ως άνω δικαιοπάροχο των ενδιαφερομένων Αντώνιο Τσικρικά ή Δεληγιάννη και δεν καταπατούσε δημοτικό χώρο, ενώ και το έτος 1999 με την υπ' αριθμόν 170/25-01-1999 βεβαίωση του, που αφορούσε την καταβολή του τέλους ακίνητης περιουσίας, θεωρούσε ότι το επίδικο ανήκε στον δικαιοπάροχο των ενδιαφερομένων τούτων. Για πρώτη φορά στο τέλος του 1999, έθεσε ο Δήμος θέμα κυριότητας του άνω ακινήτου με την υπ' αριθμόν 488/08-12-1999 απόφαση του δημοτικού συμβουλίου. Από όλα τα παραπάνω παρέπεται ότι, εφόσον πιθανολογείται η συγκυριότητα των Νικολάου και Ασπασίας Παπαϊωάννου στο άνω ακίνητο, νομιμοποιούνται αυτοί για υποβολή αιτήσεως στην αρμοδία Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού για χορήγηση άδειας οικοδομήσεως αυτού.
Περαιτέρω, η χορήγηση άδειας ανεγέρσεως οικοδομής από την αρμοδία Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού δεν μπορεί να έχει επιπτώσεις στην δικαστική διαμάχη των ιδιωτών και του Δήμου Μύρινας για το ιδιοκτησιακό καθεστώς του ακινήτου αυτού, δεδομένου ότι η οριστική επίλυση του εν λόγω ζητήματος ανήκει στα αρμόδια πολιτικά δικαστήρια.
IV. Εν όψει των προεκτεθέντων, στο υποβληθέν ερώτημα προσήκει, κατά την ομόφωνη γνώμη της Τριμελούς Επιτροπής του Γραφείου Νομικού Συμβούλου του Υπουργείου Πολιτισμού, η ανωτέρω (υπό στοιχείο III) αναλυτικώς διαλαμβανομένη απάντηση δηλαδή: ότι η αρμόδια Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού δύναται, εκτιμώσα παρεμπιπτόντως τους προσαγόμενους από τους άνω ενδιαφερομένους τίτλους και τα λοιπά συναφή στοιχεία κυριότητας επί του άνω ακινήτου και πιθανολογούσα, εντεύθεν, την συγκυριότητα των Νικολάου και Ασπασίας Παπαϊωάννου επί του ανωτέρω ακινήτου να εμμείνει στην αρχική της απόφαση με την οποία χορηγήθηκε, αρχικά, άδεια οικοδομήσεως του ακινήτου, δεδομένου ότι η ανάκληση αυτής (άδειας) δεν δικαιολογείται από την μεταγενέστερη αμφισβήτηση, από τον Δήμο Μύρινας Λήμνου, του ιδιοκτησιακού καθεστώτος του ακινήτου τούτου.
Η Πάρεδρος