ΝΣΚ 86/2013
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 86/2013 (07-03-2013)
Αριθμός Ερωτήματος: Έγγραφο 964/12-03-2010 της Γενικής Διεύθυνσης Ανάπτυξης και Προστασίας Δασών και Φυσικού Περιβάλλοντος του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής.
Περίληψη Ερωτήματος: Εάν επί εκποιήσεως δια δημοσίου πλειοδοτικού διαγωνισμού ιδιωτικού δάσους ανήκοντος στην περιουσία εταιρείας, η οποία έχει τεθεί υπό την ειδική εκκαθάριση των άρθρων 9 του νόμου [Ν] 1368/1983, 46 και 46Α του νόμου 1892/1990, όπως ίσχυαν, έχουν εφαρμογή οι διατάξεις των άρθρων 35 και 72 του νόμου 998/1979.
Επί του ερωτήματος αυτού εκδόθηκε η γνωμοδότηση 222/2010, με την οποία το Ε' Τμήμα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους γνωμοδότησε ότι η εκποίηση δια δημοσίου πλειοδοτικού διαγωνισμού ιδιωτικού δάσους ανήκοντος στην περιουσία εταιρείας, η οποία είχε τεθεί υπό την ειδική εκκαθάριση των άρθρων 9 του νόμου [Ν] 1368/1983, 46 και 46Α του νόμου 1892/1990, έχει το χαρακτήρα δημόσιου αναγκαστικού πλειστηριασμού, δεν έχουν εφαρμογή σε αυτή οι διατάξεις του άρθρου 35 του νόμου 998/1979 (ομοφώνως), ούτε οι διατάξεις του άρθρου 72 του ιδίου ως άνω νόμου (πλειοψηφία).
Με το έγγραφο 179176/4915/10-12-2012, το οποίο υπογράφεται από τον Αναπληρωτή Υπουργό Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, η ερωτώσα υπηρεσία ζήτησε την παραπομπή του ερωτήματος στην Ολομέλεια του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.
Επί του ανωτέρου ερωτήματος, η Β' Τακτική Ολομέλεια του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους γνωμοδότησε ως ακολούθως:
I. Ιστορικό
Με την απόφαση 3898/1998 του Εφετείου Αθηνών, η ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία ΕΔΚΕΒΝΕ ΕΔΟΚ ΑΕ τέθηκε υπό την ειδική εκκαθάριση του άρθρου 9 του νόμου [Ν] 1386/1983 όπως ίσχυε μετά την τροποποίησή του με τα άρθρα 48 του νόμου 1892/1990 και 31 παράγραφος 1 του νόμου 1947/1991 και του άρθρου 46 παράγραφος 1, όπως αυτό αντικαταστάθηκε με το άρθρο 14 του νόμου [Ν] 2000/1991.
Μεταξύ των περιουσιακών στοιχείων της εταιρείας περιλαμβανόταν και το ποσοστό 29,118% εξ αδιαιρέτου ενός ιδιωτικού δασοκτήματος, συνολικής εκτάσεως 1680 στρέμματα, πλέον ή έλαττον, κείμενο στη θέση Κοκκιναράς του Δήμου Κηφισίας, το οποίο είχε κηρυχθεί αναδασωτέο εξαιτίας της πυρκαγιάς της 04-08-1981.
Με την έκθεση δημόσιου αναγκαστικού πλειστηριασμού 37039/2006 της συμβολαιογράφου Αθηνών Ειρήνης Βασιλακάκη, το ως άνω ιδιωτικό δασόκτημα εκπλειστηριάστηκε στις 14-06-2006 και κατακυρώθηκε στον υπερθεματιστή με την περίληψη κατακυρωτικής εκθέσεως 37219/06-07-2006 της ίδιας συμβολαιογράφου, η οποία μεταγράφηκε στα βιβλία μεταγραφών του Δήμου Κηφισίας την επόμενη μέρα.
II. Κρίσιμες διατάξεις
1. Σύμφωνα με το άρθρο 9 παράγραφος 1 εδάφιο α' του νόμου [Ν] 1386/1983 Οργανισμός Οικονομικής ανασυγκρότησης επιχειρήσεων (ΟΑΕ) (ΦΕΚ 107/Α/1983):
{Εφόσον δεν επιτευχθεί η κατά το άρθρο 89 συμφωνία ή δεν εκπληρωθούν οι όροι της, καθώς και στην περίπτωση του άρθρου 7 παράγραφος 3, με αίτηση του Οργανισμού Οικονομικής ανασυγκρότησης επιχειρήσεων ή καθενός που έχει έννομο συμφέρον, ζητείται από το πολιτικό εφετείο της περιφέρειας της έδρας της επιχείρησης ο διορισμός εκκαθαριστή, που προβαίνει σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου αυτού στην εκκαθάριση της περιουσίας της επιχείρησης.}
Περαιτέρω, στη διάταξη της παραγράφου 1 του άρθρου 46 του νόμου 1892/1990 (ΦΕΚ 101/Α/1990), όπως αντικαταστάθηκε από το άρθρο 14 του νόμου [Ν] 2000/1991 και ισχύει, ορίζεται ότι:
{Επιχείρηση που έχει αναστείλει ή διακόψει την λειτουργία της για οικονομικούς λόγους ή είναι σε κατάσταση παύσης πληρωμών ή έχει πτωχεύσει ή τεθεί υπό τη διοίκηση και διαχείριση των πιστωτών ή υπό προσωρινή διαχείριση ή υπό εκκαθάριση οποιασδήποτε μορφής ή παρουσιάζει έκδηλη οικονομική αδυναμία πληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών της, υποβάλλεται στην προβλεπόμενη από τα άρθρα 9 και 10 του νόμου αυτού εκκαθάριση, ύστερα από απόφαση του εφετείου της έδρας της επιχείρησης ... και έπειτα από αίτηση πιστωτή ή πιστωτών, εκπροσωπούντων το 20% των ληξιπρόθεσμων υποχρεώσεών της.}
Ακολούθως, σύμφωνα με το άρθρο 46Α του ιδίου ως άνω νόμου,
{1. Μετά από αίτηση πιστωτών, που εκπροσωπούν το 51% τουλάχιστον του συνόλου των κατά της επιχείρησης της παραγράφου 1 του προηγούμενου άρθρου απαιτήσεων, ... το εφετείο, με την απόφασή του της παραγράφου 1 του προηγούμενου άρθρου, ή με μεταγενέστερη απόφασή του διατάσσει την κατά το παρόν άρθρο ειδική εκκαθάριση ...
2. ... ο εκκαθαριστής υποχρεούται να προβεί στη λεπτομερή καταγραφή και την εν συνεχεία πώληση, με δημόσιο πλειοδοτικό διαγωνισμό, όλου του ενεργητικού της επιχείρησης ως συνόλου ...
3. Εντός 20 το πολύ ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου, ο εκκαθαριστής δημοσιεύει πρόσκληση εκδήλωσης ενδιαφέροντος για την αγορά της πωλούμενης επιχείρησης ...
4. Ο εκκαθαριστής συντάσσει εντός προθεσμίας 30 ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης υπόμνημα προσφοράς, το οποίο περιέχει πλήρη περιγραφή της πωλούμενης επιχείρησης και της δραστηριότητας, που ασκεί αυτή και αναγράφει όλα τα στοιχεία τα οποία απαρτίζουν το ενεργητικό της και τα οποία θα περιέλθουν στον αγοραστή, που θα αναδειχθεί πλειοδότης ...
5. ... ο εκκαθαριστής δημοσιεύει στις εφημερίδες που αναφέρονται στην παράγραφο 3 του παρόντος άρθρου διακήρυξη διενέργειας δημόσιου πλειοδοτικού διαγωνισμού. Η διακήρυξη αυτή περιέχει:
α) Την επωνυμία, έδρα, δραστηριότητα και συνοπτική περιγραφή της επιχείρησης ...
β) Πρόσκληση κάθε ενδιαφερόμενου ...
γ) Το ονοματεπώνυμο του επί του δημοσίου πλειοδοτικού διαγωνισμού συμβολαιογράφου ...
6. ...
7. ...
8. Το συνολικό ποσό, το οποίο υποχρεούται, σύμφωνα με τη σύμβαση, να καταβάλει στον εκκαθαριστή ο πλειοδότης επέχει θέση πλειστηριάσματος του άρθρου 1004 και επόμενα του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας ... ο εκκαθαριστής συντάσσει αμελλητί, ενώπιον του επί του πλειοδοτικού διαγωνισμού συμβολαιογράφου, είτε πράξη εξοφλήσεως, είτε πράξη πιστοποιήσεως εκπληρώσεως των παραπάνω υποχρεώσεων του πλειοδότη. Η πράξη αυτή στην οποία προσαρτάται η σύμβαση μεταβίβασης επέχει θέση περιλήψεως εκθέσεως κατακυρώσεως του άρθρου 1005 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας και εφαρμόζονται επ' αυτής αναλόγως όσα ισχύουν επί της τελευταίας.
9. Από της καταβολής όλου του πλειστηριάσματος... με πράξη ολοσχερούς εξόφλησης, επέρχονται όλες οι έννομες συνέπειες της καταβολής όλου του πλειστηριάσματος από τον υπερθεματιστή, που ορίζονται στο άρθρο 1005 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας ...
10. ...
11. Εάν δεν υποβληθεί καμία νομότυπη προσφορά, ή πιστωτές, που εκπροσωπούν το 51% τουλάχιστον των κατά της επιχείρησης απαιτήσεων της παραγράφου 1 του παρόντος άρθρου δηλώσουν εγγράφως προς τον εκκαθαριστή, ότι δεν θεωρούν καμία από τις υποβληθείσες προσφορές ως συμφέρουσα για τους πιστωτές, ο διαγωνισμός επαναλαμβάνεται με τη δημοσίευση εντός 15 ημερών νέας διακήρυξης, σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 5.
Εάν και ο νέος διαγωνισμός δεν τελεσφορήσει, ο εκκαθαριστής προχωρεί στην τμηματική πώληση με πλειστηριασμό των περιουσιακών στοιχείων της επιχείρησης, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 9 του νόμου [Ν] 1386/1983...}
2. Στο άρθρο 35 του νόμου 998/1979 Περί προστασίας των δασών και των δασικών εν γένει εκτάσεων της χώρας (ΦΕΚ 289/Α/1979), το οποίο τιτλοφορείται Μεταβιβάσεις καέντων δασών, ορίζονται τα ακόλουθα:
{1. Ιδιωτικά δάση και δασικές εκτάσεις ή μέρη τούτων καταστραφέντα από 11-06-1975 ή καταστραφέντα εφεξής εκ πυρκαϊάς δεν δύναται να μεταβιβασθούν εν κατατμήσει, ουδέ κατά ιδανικό μερίδια, δια δικαιοπραξίας εν ζωή επί τριάκοντα έτη από της τοιαύτης καταστροφής των.
2. Εις τις δικαιοπραξίες εν ζωή περί μεταβιβάσεως ιδιωτικού δάσους ή δασικής εκτάσεως ολοκλήρου, μέρους τούτων ή ιδανικού μεριδίου, προσαρτάται πιστοποιητικόν της αρμοδίας δασικής αρχής ότι το μεταβιβαζόμενο δεν κατεστράφη εκ πυρκαϊάς μετά την 11-06-1975 και εις πάσαν εφεξής περίπτωσιν κατά την τελευταία τριακονταετία από της 11-06-1975, άλλως ή δικαιοπραξία τυγχάνει άκυρη.}
Περαιτέρω, στο άρθρο 72 του ιδίου νόμου ορίζονται τα εξής:
{1. Προκειμένου περί ιδιωτικών δασών και δασικών εκτάσεων πέραν των 50 στρεμμάτων, των οποίων οι ιδιοκτήτες επιθυμούν να μεταβιβάσουν ταύτα προς τρίτους δια πωλήσεως, το Δημόσιον κέκτηται δικαίωμα προτιμήσεως επί ίσοις όροις δια την αγορά αυτών. Το δικαίωμα τούτο υφίσταται και ως προς ιδανικά μερίδια των Ιδιωτικών δασών ή δασικών εκτάσεων τα οποία πωλούνται ως τοιαύτα ...
2. Πας ιδιοκτήτης δάσους ή δασικής εκτάσεως προτιθέμενος να πωλήσει τούτο ή ταύτη προς οιονδήποτε τρίτον υποχρεούται να γνωστοποιήσει την τοιαύτη πρόθεσή του προς το οικείον δασάρχη ... και του τιμήματος εις ο συμφωνήθηκε να πραγματοποιηθεί η πώλησις. Ο δασάρχης διαβιβάζει αμελλητί την δήλωση προς το Νομαρχιακό Συμβούλιον Δασών, το οποίον...αποφαίνεται περί της ενδεικνυόμενης ασκήσεως ή μη του δικαιώματος προτιμήσεως εις την συγκεκριμένη περίπτωσιν. Εάν οι προσκομιζόμενοι τίτλοι ή αποδεικτικό της κυριότητος στοιχεία κρίνονται μη επαρκή ή δεν αναφέρονται εις το προς πώληση ακίνητο, το νομαρχιακό συμβούλιον δασών παραπέμπει το θέμα της αναγνωρίσεως της κυριότητος εις το οικείον Συμβούλιον Ιδιοκτησίας Δασών, επιλαμβανόμενο και αποφαινόμενο επί τούτου κατ' απόλυτον προτίμηση. Η τοιαύτη παραπομπή γνωστοποιείται προς τον υποβαλόντα την δήλωση ή τον αντίκλητο αυτού. Εκδοθείσης θετικής γνωμοδοτήσεως του τελευταίου τούτου συμβουλίου και γενομένης ταύτης αποδεκτής υπό του Υπουργού Γεωργίας ακολουθούνται τα εν τη επομένη παραγράφω οριζόμενα.
3. Εφόσον το Νομαρχιακό Συμβούλιον ήθελε αποφανθεί υπέρ της αγοράς του δάσους ή της δασικής εκτάσεως εις την προσφερόμενη τιμήν, ο δηλών καλείται δι' εγγράφου προσκλήσεως του Νομάρχου επιδιδόμενης εις αυτόν ή τον εν τη δηλώσει οριζόμενο αντίκλητο το βραδύτερο εντός μηνός από της υποβολής της δηλώσεως του, όπως προσέλθει ενώπιον συμβολαιογράφου εν καθοριζομένη εν τη προσκλήσει ημέρα και ώρα προς υπογραφή του πωλητηρίου συμβολαίου επί τη εις αυτόν καταβολή του δηλωθέντος τιμήματος. Η κατά τα ανωτέρω οριζόμενη ημέρα υπογραφής του συμβολαίου δεν δύναται να απέχει πέραν των δέκα ημερών από της λήξεως της διαληφθείσης μηνιαίας προθεσμίας ...
4. Εάν το Δημόσιον δεν ασκήσει το δικαίωμα προτιμήσεως ή παρέλθουν οι προθεσμίες του ενός ή τεσσάρων μηνών κατά τα προβλεπόμενα εις τις προηγούμενες παραγράφους, ο δηλών δικαιούται να χωρέσει ελευθέρως εις την σύναψη της συμβάσεως πωλήσεως του δάσους ή δασικής εκτάσεως προς τον γνωστοποιηθέντα υποψήφιο αγοραστή ή και έτερον αντί του δηλωθέντος τιμήματος ή μεγαλύτερο ...
5. Πάσα αιτία πωλήσεως μεταβίβασις της κυριότητος ιδιωτικού δάσους ή δασικής εκτάσεως άνευ προηγούμενης τηρήσεως των διατάξεων του παρόντος άρθρου ή η μεταβίβασις αντί τιμήματος μικρότερου του περιλαμβανομένου εις την κατά την παράγραφο 2 του παρόντος άρθρου δήλωση υπόκεινται εις ακύρωση κηρυσσόμενη δι αποφάσεως του κατά τόπου αρμοδίου Πρωτοδικείου κατόπιν αγωγής του Δημοσίου εγειρομένης εντός διετίας από της τοιαύτης μεταβιβάσεως. Εις πάσαν περίπτωσιν πωλήσεως δάσους ή δασικής εκτάσεως ο συντάσσων το συμβόλαιον υποχρεούται να ερευνήσει την τήρηση των διατάξεων του παρόντος άρθρου και να κάνει σχετική μνεία εις το συμβόλαιον ως και να διαβιβάσει αντίγραφον τούτου αμελλητί εις τον οικείον δασάρχη...}
III. Ερμηνεία διατάξεων
1. Ο προβλεπόμενος στο άρθρο 46Α του νόμου 1892/1990 δημόσιος πλειοδοτικός διαγωνισμός με τον οποίο γίνεται πώληση της επιχειρήσεως που έχει τεθεί στη ρυθμιζόμενη από το ίδιο άρθρο ειδική εκκαθάριση, δεν αποτελεί περίπτωση συμβάσεως πωλήσεως του αστικού δικαίου που καταρτίζεται απλώς με βάση ορισμένες προϋποθέσεις που τάσσονται στο νόμο και με την επιτήρηση της δημόσιας αρχής, αλλά έχει το χαρακτήρα δημόσιου πλειστηριασμού και μάλιστα αναγκαστικού, αφού αποβλέπει, όπως και ο αναγκαστικός πλειστηριασμός, στην εκποίηση της περιουσίας του οφειλέτη για τη συλλογική ικανοποίηση των χρηματικών απαιτήσεων των αναγγελλόμενων προς τούτο πιστωτών του. Τούτο σαφώς συνάγεται από τους προπαρατεθέντες ορισμούς του νόμου αυτού, όπου ορίζεται ρητά ότι το τίμημα εξομοιώνεται με το πλειστηριασμό του αναγκαστικού πλειστηριασμού, η πράξη εξόφλησής του ή, κατά περίπτωση, η πράξη πιστοποίησης εκπλήρωσης των αναληφθεισών υποχρεώσεων με την περίληψη κατακυρωτικής εκθέσεως, η σύμβαση μεταβίβασης με την έκθεση κατακυρώσεως του αναγκαστικού πλειστηριασμού και ο αποκτών πλειοδότης με υπερθεματιστή που έχει τα δικαιώματα και τις εξουσίες που του παρέχονται από το άρθρο 1005 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, με απόσβεση έτσι και των εμπραγμάτων βαρών που έχουν εγγραφεί στα περιουσιακά αντικείμενα της αποκτώμενης από αυτόν επιχειρήσεως, όπως συμβαίνει και στο δημόσιο αναγκαστικό πλειστηριασμό (Ολομέλεια ΑΠ 10/2006, ΑΠ Ν820/2010, 690/1998, Εφετείο Αθηνών 1714/2007, Εφετείο Λάρισας 731/2004 κ.ά.).
2. Περαιτέρω, η θεσπιζόμενη με το άρθρο 35 του νόμου 998/1979 δυνατότητα μεταβιβάσεως της κυριότητας ιδιωτικού δάσους ή δασικής εκτάσεως με δικαιοπραξία εν ζωή αφορά στην με οικειοθελώς επερχόμενη μεταβίβαση, η οποία πραγματώνεται με δικαιοπρακτική δήλωση ελεύθερης βουλήσεως και όχι σε εκείνη που είναι αποτέλεσμα αναγκαστικού πλειστηριασμού, θεσμού, δηλαδή, που εντάσσεται στο πλαίσιο δημόσιας εξουσίας και εκφεύγει της ιδιωτικής βουλήσεως όχι μόνο του ιδιοκτήτη αλλά και αυτών των πιστωτών του. Αντίθετη άποψη θα κατέληγε στη δημιουργία ενός ειδικού ακατάσχετου, το οποίο δεν προβλέπεται από το νόμο και το οποίο, εφόσον ο νομοθέτης το ήθελε, θα το όριζε ρητώς λόγω του εξαιρετικού χαρακτήρα του (ΑΠ 609/1998, Εφετείο Λάρισας 341/2004, Εφετείο Αθηνών 1391/1997).
3. Ακολούθως, η κατ' άρθρο 72 παράγραφος 2 του ιδίου ως άνω νόμου υποχρέωση του ιδιοκτήτη να γνωστοποιήσει στο δημόσιο την πρόθεσή του να πωλήσει δάσος ή δασική έκταση, ανακύπτει μόνο στην εκούσια μεταβίβαση, σε εκείνη δηλαδή, που οδηγεί στην πώληση χωρίς την παρεμβολή διατάξεων νόμου ή δικαστικής αποφάσεως. Εξ άλλου, η διαγραφόμενη στο παραπάνω άρθρο διαδικασία για την άσκηση του δικαιώματος προτιμήσεως του δημοσίου, ήτοι, η ενέργεια γνωστοποιήσεως στο Δημόσιο από τον ιδιοκτήτη της προθέσεως πωλήσεως, καθώς και η πληροφόρηση του τιμήματος, προσιδιάζουν μόνο στην περίπτωση της οικειοθελούς μεταβιβάσεως του ιδιωτικού δικαίου και όχι σ' αυτήν του δημοσίου αναγκαστικού πλειστηριασμού. Ιδίως επισημαίνεται ότι στην πλειοδοτική διαδικασία το ύψος του πλειστηριάσματος (το τίμημα) αναδεικνύεται μόνο με την κατακύρωση και συνεπώς δεν μπορεί να γνωστοποιηθεί εκ των προτέρων. Εξ άλλου, θα παραβλαπτόταν ο σκοπός του πλειστηριασμού, ο οποίος συνίσταται στην προσέλκυση του κατά το δυνατόν μεγαλύτερου αριθμού υποψηφίων πλειοδοτών προς επίτευξη του μείζονος δυνατού πλειστηριάσματος, εάν το απόλυτο δικαίωμα του υπερθεματιστή καθίστατο μετέωρο μέχρις ότου αποφασίσει το Δημόσιο εάν θα ασκήσει το δικαίωμα προτιμήσεώς του.
IV. Κατ' ακολουθίαν των προεκτεθέντων η Β' Τακτική Ολομέλεια του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους επί του τεθέντος ερωτήματος γνωμοδοτεί ομοφώνως, ότι η εκποίηση με δημόσιο πλειοδοτικό διαγωνισμό ιδιωτικού δάσους ή ιδιωτικής δασικής εκτάσεως, που ανήκει στην περιουσία εταιρείας, η οποία έχει τεθεί υπό την ειδική εκκαθάριση των άρθρων 9 του νόμου [Ν] 1368/1983, 46 και 46Α του νόμου 1892/1990, έχει το χαρακτήρα δημόσιου αναγκαστικού πλειστηριασμού, επί του οποίου δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις των άρθρων 35 και 72 του νόμου 998/1979.
Θεωρήθηκε
Αθήνα, 03-04-2013
Ο Πρόεδρος
Η Εισηγήτρια