|
1. Περιοχή Ισχύος
Οι οδοί για τη δημόσια κυκλοφορία κατατάσσονται σε πέντε ομάδες που χαρακτηρίζονται με τα γράμματα Α, Β, Γ, Δ, Ε (Πίνακες 1-1 και 1-2), σύμφωνα με όσα αναφέρονται στο Τεύχος ΟΜΟΕ-ΛΚΟΔ, με βάση:
α. τη θέση τους (εντός ή εκτός σχεδίου πόλης, βλέπε παράγραφο 3 ΟΜΟΕ-ΛΚΟΔ)
β. τη δυνατότητα εξυπηρέτησης παρόδιων ιδιοκτησιών
γ. τα καθοριστικά λειτουργικά χαρακτηριστικά τους (σύνδεση, πρόσβαση, παραμονή).
Οι εφαρμοζόμενες οδηγίες για την εκπόνηση των μελετών των οδών, αναφέρονται στον Πίνακα 1-1.
Πίνακας 1-1: Περιοχή που ισχύουν οι Οδηγίες Μελετών Οδικών Έργων, ΟΜΟΕ-ΚΑΟ
Θέση (βλέπε παράγραφο 3 ΟΜΟΕ- ΛΚΟΔ) |
Εξυπηρέτηση παρόδιων ιδιοκτησιών |
Λειτουργικός χαρακτήρας |
Ομάδα Οδών |
Εφαρμοζόμενη Οδηγία |
Συμβολισμός |
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
εκτός σχεδίου |
με περιορισμούς |
σύνδεση |
Α |
Λειτουργική Κατάταξη Οδικού Δικτύου Διατομές Χαράξεις Ισόπεδοι Κόμβοι Ανισόπεδοι Κόμβοι |
ΟΜΟΕ-ΙΚ* ΟΜΟΕ-ΑΚ* |
εντός σχεδίου |
με περιορισμούς |
σύνδεση |
Β |
||
εκτός σχεδίου** |
ναι |
σύνδεση |
Γ |
Λειτουργική Κατάταξη Οδικού Δικτύου Κύριες Αστικές Οδοί |
|
εντός σχεδίου |
ναι |
σύνδεση |
Γ |
||
πρόσβαση |
Δ |
Λειτουργική Κατάταξη Οδικού Δικτύου Δευτερεύουσες Αστικές Οδοί |
ΟΜΟΕ-ΛΚΟΔ ΟΜΟΕ-ΔΑΟ* |
||
παραμονή |
Ε |
* εκκρεμεί η εκπόνησή τους
** νοούνται περιπτώσεις που από την ισχύουσα νομοθεσία επιτρέπεται η δόμηση
Η κατάταξη των οδών σε κατηγορίες γίνεται ανάλογα με την έκταση και τη σημασία που αποδίδεται (σε κάθε μία οδό) στις λειτουργίες της σύνδεσης, της πρόσβασης, και της παραμονής. Οι ομάδες των οδών Α έως Ε υποδιαιρούνται ανάλογα με τη λειτουργική βαθμίδα σε υποομάδες που χαρακτηρίζονται με τους λατινικούς αριθμούς Ι, ΙΙ, ΙΙΙ, ΙV, V και VI (βλέπε ΟΜΟΕ-ΛΚΟΔ). Τα βασικά λειτουργικά χαρακτηριστικά και οι παράμετροι μελέτης όλων των κατηγοριών οδών αναφέρονται συνοπτικά στον Πίνακα 1-2.
Οι οδοί της ομάδας Γ στις οποίες αναφέρεται το παρόν τεύχος Οδηγιών, ανήκουν στο βασικό αστικό δίκτυο, έχουν ως κύριο λειτουργικό χαρακτηριστικό τη σύνδεση και έχουν σκοπό να συνδέουν κέντρα οικιστικών περιοχών (αστικές αρτηρίες), ή να συλλέγουν / διανέμουν την κυκλοφορία από / προς αρτηρίες (κύριες συλλεκτήριες). Οι οδοί της κατηγορίας αυτής παρέχουν δυνατότητα εξυπηρέτησης των παρόδιων ιδιοκτησιών. Ο παρόδιος χώρος τους αποτελείται από ζώνες πυκνής δόμησης εν γένει (εντός ή εκτός σχεδίου), στις οποίες εντάσσονται:
| • | κέντρα επαγγελματικής εγκατάστασης |
| • | κατοικίες |
| • | χώροι αναψυχής και πολιτιστικών δραστηριοτήτων |
| • | μητροπολιτικά, υπερτοπικά και τοπικά κέντρα |
| • | κέντρα συνοικίας και γειτονιάς |
| • | ζώνες ανάπτυξης ακτών |
| • | ζώνες προστασίας ορεινών όγκων. |
Στις οδούς της ομάδας Γ ανήκουν οι κατηγορίες ΓΙΙΙ (αρτηρίες με παρόδια δόμηση) και ΓIV (κύριες συλλεκτήριες).
Πίνακας 1-2: Λειτουργικά χαρακτηριστικά και παράμετροι μελέτης οδών (οι ΟΜΟΕ-ΚΑΟ ισχύουν για τις οδούς ομάδας Γ)
Λειτουργικά χαρακτηριστικά οδών |
Παράμετροι |
μελέτης και λειτουργίας οδών |
||||||
Ομάδα οδών |
Κατηγορία οδού / Χαρακτηρισμός οδού |
Είδος οχημάτων |
Επιτρεπόμενη ταχύτητα νΕΠΙΤΡ (km/h) |
Χαρακτηριστικά επιφάνειας κυκλοφορίας |
Κόμβοι |
Ταχύτητα Μελέτης VE (km/h) |
||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
||
Α |
οδοί που διατρέχουν περιοχές εκτός σχεδίου (υπεραστικές) με βασική λειτουργία τη σύνδεση και με περιορισμούς στην εξυπηρέτηση παρόδιων ιδιοκτησιών
Σημείωση: Η κατηγορία ΑΙ αφορά οδούς σύνδεσης ευρύτερων περιοχών και οι οποίες δεν παρέχουν άμεση εξυπηρέτηση στις παρόδιες ιδιοκτησίες |
Α I |
Αυτοκινητόδρομος |
ΜΗΧ |
< 120 |
διαχωρισμένη |
ανισόπεδοι |
(130) 120 110 100 |
Οδός ταχείας κυκλοφορίας |
ΜΗΧ |
≤ 90 (100) |
διαχωρισμένη / ενιαία |
(ανισόπεδοι) ισόπεδοι |
(100) 90 (80) |
|||
Α II |
Οδός μεταξύ νομών / επαρχιών |
ΜΗΧ (ΜΗΧ) ΓΕΝ |
≤ 110 ≤ 90 |
διαχωρισμένη ενιαία |
ανισόπεδοι (ισόπεδοι) ισόπεδοι |
(120) 110 100 90 (80) (100) 90 80 (70) |
||
Α III |
Οδός μεταξύ επαρχιών / οικισμών |
ΜΗΧ ΓΕΝ |
≤ 90 ≤ 80 |
διαχωρισμένη ενιαία |
(ανισόπεδοι) ισόπεδοι ισόπεδοι |
90 80 70 (90) 80 70 (60) |
||
Α IV |
Οδός μεταξύ μικρών οικισμών Συλλεκτήρια οδός |
ΓΕΝ |
≤ 80 |
ενιαία |
ισόπεδοι |
(90) 80 70 60 (50) |
||
Α V |
Δευτερεύουσα οδός Αγροτική οδός |
ΓΕΝ |
≤ 60 (70) |
ενιαία |
ισόπεδοι |
(70) 60 50 40 καμία* |
||
Α VI |
Τριτεύουσα οδός Δασική οδός |
ΓΕΝ |
≤ 50 |
ενιαία |
ισόπεδοι |
50 40 καμία* |
||
Β |
οδοί που διατρέχουν περιοχές εντός σχεδίου (ημιαστικές και αστικές) με βασική λειτουργία τη σύνδεση και με περιορισμούς στην εξυπηρέτηση των παρόδιων ιδιοκτησιών
Σημείωση: Οι οδοί κατηγορίας ΒΙ και ΒΙΙ δεν παρέχουν άμεση εξυπηρέτηση στις παρόδιες ιδιοκτησίες |
B I |
Αστικός αυτοκινητόδρομος |
ΜΗΧ |
≤ 100 |
διαχωρισμένη |
ανισόπεδοι |
100 90 80 70 |
B II |
Αστική οδός ταχείας κυκλοφορίας |
ΜΗΧ |
≤ 90 |
διαχωρισμένη ενιαία |
ανισόπεδοι (ισόπεδοι) |
(100) 90 80 70 (60) 90 80 70 60 |
||
B III |
Αστική αρτηρία |
ΜΗΧ ΓΕΝ |
≤ 70 ≤ 70 |
διαχωρισμένη ενιαία |
ισόπεδοι ισόπεδοι |
(80) 70 60 (50) 70 60 (50) |
||
B IV |
Κύρια συλλεκτήρια οδός |
ΓΕΝ |
≤ 60 |
ενιαία |
ισόπεδοι |
60 50 |
||
Γ |
οδοί που διατρέχουν περιοχές εκτός** ή εντός σχεδίου (περιαστικές και αστικές) με βασική λειτουργία τη σύνδεση και I με δυνατότητα εξυπηρέτησης των παρόδιων ιδιοκτησιών |
Γ III |
Αστική αρτηρία |
ΓΕΝ ΓΕΝ |
50 (≤ 70) 50 (≤ 60) |
διαχωρισμένη ενιαία |
ισόπεδοι ισόπεδοι |
(70) (60) 50 (40) (60) 50 (40) |
Γ IV |
Κύρια συλλεκτήρια οδός |
ΓΕΝ |
≤50 (≤ 60) |
ενιαία |
ισόπεδοι |
(60) 50 (40) |
||
Δ |
οδοί σε περιοχές εντός σχεδίου (αστικές) με βασική λειτουργία την πρόσβαση |
Δ IV |
Συλλεκτήρια οδός |
ΓΕΝ |
≤ 50 |
ενιαία |
ισόπεδοι |
καμία* |
Δ V |
Τοπική οδός |
ΓΕΝ |
≤ 50 |
ενιαία |
ισόπεδοι |
καμία* |
||
Ε |
οδοί σε περιοχές εντός σχεδίου (αστικές) με βασική λειτουργία την παραμονή |
Ε V |
Τοπική οδός |
ΓΕΝ |
≤ 30 ταχύτητα βηματισμού |
ενιαία |
ισόπεδοι |
καμία* |
Ε VI |
Τοπική οδός κατοικιών |
ΓΕΝ |
ταχύτητα βηματισμού |
ενιαία |
ισόπεδοι |
καμία* |
||
ΜΗΧ = οχήματα με μέγιστη αναπτυσσόμενη ταχύτητα >60 km/h
ΓΕΝ = οχήματα παντός είδους (...) = εξαίρεση
* δεν απαιτείται καθορισμός ταχύτητας μελέτης VE
** νοούνται περιπτώσεις που από την ισχύουσα νομοθεσία επιτρέπεται η δόμηση
Όπως φαίνεται και από τον Πίνακα 1-2 οι οδοί ΓΙΙΙ και ΓIV διατρέχουν περιοχές εντός ή εκτός σχεδίου και προσφέρουν δυνατότητα εξυπηρέτησης των παρόδιων ιδιοκτησιών. Οι οδοί ομάδας Γ που διατρέχουν περιοχές εκτός σχεδίου πόλεως, αναφέρονται στις περιπτώσεις που από την ισχύουσα νομοθεσία στη χώρα επιτρέπεται η παρόδια δόμηση (συνήθως στις εισόδους των πόλεων). Παρόλο που οι κατηγορίες αυτές εξυπηρετούν και την παρόδια δόμηση, εντούτοις θεωρούνται ότι εξυπηρετούν πρωτίστως τη λειτουργία της σύνδεσης. Συνήθως είναι εφοδιασμένες με πεζοδρόμια και από τις δύο πλευρές, μερικές φορές μπορούν να φέρουν λωρίδα ποδηλάτων, εφόσον κρίνεται σκόπιμο στη μία πλευρά μόνο, καθώς επίσης και λωρίδες στάθμευσης και στις δύο πλευρές. Με αυτά τα δεδομένα είναι δυνατόν να ανακύψουν προβλήματα μεταξύ της συνδετήριας και της συλλεκτήριας κυκλοφορίας και των αναγκών της στάθμευσης. Για αυτό το λόγο απαιτείται προσεκτική μελέτη των αναγκών των διαφόρων χρηστών αυτών των οδών. Το μέγιστο επιτρεπόμενο όριο ταχύτητας, είναι 70 km/h, ενώ ως τυπικό όριο ταχύτητας θεωρείται ότι είναι τα 50 km/h.
Οι οδοί της ομάδας Γ περιλαμβάνουν, εκτός από τις αρτηρίες και τις κύριες συλλεκτήριες των μεγάλων πόλεων, και τις διήκουσες (διαμπερείς) οδούς μεσαίων ή μικρών πόλεων και οικισμών και αναφέρονται σε πολλά είδη κυκλοφοριακών φόρτων.
Λαμβάνοντας υπόψη την ιεράρχηση των οδών σε οδούς ανά ομάδες και λειτουργικές βαθμίδες, οι κατηγορίες οδών ΓΙΙΙ και ΓΙV (βλέπε Πίνακα 1-2) έχουν τα εξής χαρακτηριστικά:
α. Χρησιμοποιούνται από όλα τα είδη των οχημάτων (στήλη 3)
β. Το μέγιστο επιτρεπόμενο όριο ταχύτητας (στήλη 4) είναι κατά κανόνα 50 km/h, ενώ σε εξαιρετικές περιπτώσεις μπορούν να γίνουν αποδεκτά ως όρια ταχύτητας τα 60 km/h ή ακόμη και τα 70 km/h (για τις ΓΙΙΙ).
γ. Η επιλογή της ταχύτητας μελέτης (στήλη 7) πρέπει σε κάθε περίπτωση να είναι εναρμονισμένη με το όριο ταχύτητας (VE = VΕΠΙΤΡ).
δ. Ως διατομές (στήλη 5) μπορούν να χρησιμοποιηθούν (για τις ΓΙΙΙ) τόσο οι διατομές δύο λωρίδων κυκλοφορίας (ενιαία επιφάνεια κυκλοφορίας) όσο και οι διατομές με διαχωρισμένες επιφάνειες κυκλοφορίας, ανάλογα με τους εμφανιζόμενους και προβλεπόμενους κυκλοφοριακούς φόρους.
ε. Κατά κανόνα οι κόμβοι διαμορφώνονται ως ισόπεδοι (στήλη 6).
Το παρόν τεύχος Οδηγιών αναφέρεται στις κατηγορίες οδών ΓΙΙΙ (αρτηρίες) και ΓIV (κύριες συλλεκτήριες) για τις οποίες ισχύουν οι αρχές μελέτης, που παρουσιάζονται στον Πίνακα 1-3:
| • | Για το Κριτήριο Ασφαλείας Ι χρησιμοποιείται η τιμή της λειτουργικής ταχύτητας 85% (V85): |
Κατηγορία οδών ΓΙΙΙ:
V85 = VΕΠΙΤΡ + 10 km/h
Κατηγορία οδών ΓIV:
V85 ≤ VΕΠΙΤΡ
Επομένως ο έλεγχος με το κριτήριο Ασφαλείας Ι είναι περιττός.
| • | Η αξιολόγηση της οδού σύμφωνα με το Κριτήριο Ασφαλείας ΙΙ δεν απαιτείται δεδομένου ότι οι αναπτυσσόμενες ταχύτητες 85% είναι σχετικά χαμηλές. |
| • | Κατ' αναλογία η εναρμόνιση των τιμών των ακτίνων διαδοχικών καμπυλών σύμφωνα με το Σχήμα 7-4 του τεύχους ΟΜΟΕ-Χ δεν έχει νόημα. |
| • | Η μελέτη της οδού στηρίζεται στα κριτήρια της δυναμικής της κίνησης των οχημάτων κατά κανόνα. |
| • | Η αξιολόγηση της οδού θα πρέπει να γίνεται σύμφωνα με το Κριτήριο Ασφαλείας ΙΙΙ. |
| • | Ως ποσοστό εκμετάλλευσης του εγκάρσιου συντελεστή τριβής λαμβάνεται η τιμή n = 70% τόσο για τη μέγιστη επίκλιση qmax = 7% όσο και για την ελάχιστη επίκλιση qmin = 2,5%. |
| • | Είναι επιθυμητή η χρήση τόξων συναρμογής. |
| • | Χρόνος αντίληψης - αντίδρασης ίσος με 1,5 sec θεωρείται επαρκής λόγω της συμπεριφοράς του οδηγού σε αστικό περιβάλλον. |
| • | Η ύπαρξη τμημάτων με επαρκή μήκη ορατότητας για προσπέραση δεν είναι αναγκαία. |
2. Εφαρμογή
Η εφαρμογή των οδηγιών του παρόντος τεύχους δεν πρέπει να γίνεται αυστηρά αλλά με ευελιξία λόγω των πολλών, ποικιλόμορφων και πιθανόν ιδιόμορφων απαιτήσεων που τίθενται γενικά στις κύριες αστικές οδούς. Επιπλέον, επιτρέπεται η απόκλιση από τις οριζόμενες και προτεινόμενες τιμές των διαφόρων παραμέτρων, όταν η προκύπτουσα λύση ανταποκρίνεται στους στόχους σχεδιασμού σύμφωνα με το Σχήμα 1-1 των ΟΜΟΕ-Χ και στις βασικές απαιτήσεις του οδικού δικτύου.
Πίνακας 1-3: Βασικές αρχές μελέτης οδών (οι ΟΜΟΕ-ΚΑΟ ισχύουν μόνο για τις οδούς ομάδας Γ)
Ομάδα οδών |
Κατηγορία οδού / Χαρακτηρισμός οδού |
Βασική αρχή μελέτης |
Προσδιορισμός V85 |
Εναρμόνιση V85 με VE και V85i με V85i+1 |
Εναρμόνιση fR με fRA |
Ποσοστό εκμετάλλευσης του συντελεστή εγκάρσιας τριβής |
Τόξο συναρμογής |
Σχέση μεταξύ διαδοχικών ακτίνων |
Χρόνος αντίληψης και αντίδρασης |
Μήκος ορατότητας για προσπέραση |
||
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
||
Α |
οδοί που διατρέχουν περιοχές εκτός σχεδίου (υπεραστικές) με βασική λειτουργία τη σύνδεση και με περιορισμούς στην εξυπηρέτηση παρόδιων ιδιοκτησιών
Σημείωση: Η κατηγορία ΑΙ αφορά οδούς σύνδεσης ευρύτερων περιοχών και οι οποίες δεν παρέχουν άμεση εξυπηρέτηση στις παρόδιες ιδιοκτησίες |
Α I |
Αυτοκινητόδρομος |
δυναμική κυκλοφορίας |
οδοί με διαχωρισμένη επιφάνεια κυκλοφορίας: V85 = VΕΠΙΤΡ + 20 km/h για VE ≥100 km/h V85 = VΕΠΙΤΡ + 30 km/h για VE <100 km/h οδοί με ενιαία επιφάνεια κυκλοφορίας: η V85 εξαρτάται από την ελικτότητα ΚΕ της μεμονωμένης καμπύλης και το πλάτος της λωρίδας κυκλοφορίας b |
οδοί με διαχωρισμένη επιφάνεια κυκλοφορίας: συνήθως δεν απαιτείται *
οδοί με ενιαία επιφάνεια κυκλοφορίας: |V85-VE| ≤ ΔVΕΠΙΤΡ |V85i-V85i+1| ≤ ΔVΕΠΙΤΡ |
| fR-fRA | ≥ Δ fRΕΠΙΤΡ |
45% για max q =8% (9%) (πεδινά εδάφη) 40% για max q =7% (λοφώδη και ορεινά εδάφη) 10% για min q =2,5% |
απαιτείται |
απαιτείται |
2,0 s |
απαιτείται |
Οδός ταχείας κυκλοφορίας |
||||||||||||
Α II |
Οδός μεταξύ νομών / επαρχιών |
|||||||||||
Α III |
Οδός μεταξύ επαρχιών / οικισμών |
|||||||||||
Α IV |
Οδός μεταξύ μικρών οικισμών Συλλεκτήρια οδός |
|||||||||||
Α V |
Δευτερεύουσα οδός Αγροτική οδός |
γεωμετρία της χάραξης |
δεν απαιτείται |
δεν απαιτείται |
δεν απαιτείται |
κανένα |
δεν απαιτείται |
δεν απαιτείται |
- |
δεν απαιτείται |
||
Α VI |
Τριτεύουσα οδός Δασική οδός |
|||||||||||
Β |
οδοί που διατρέχουν περιοχές εντός σχεδίου (ημιαστικές και αστικές) με βασική λειτουργία τη σύνδεση και με περιορισμούς στην εξυπηρέτηση των παρόδιων ιδιοκτησιών
Σημείωση: Οι οδοί κατηγορίας ΒΙ και ΒΙΙ δεν παρέχουν άμεση εξυπηρέτηση στις παρόδιες ιδιοκτησίες |
B I |
Αστικός αυτοκινητόδρομος |
δυναμική κυκλοφορίας |
V85 = VΕΠΙΤΡ + 20 km/h |
συνήθως δεν απαιτείται* |
fR-fRA ≥ Δ fRΕΠΙΤΡ |
60% για max q =6% 30% για min q =2,5% |
απαιτείται |
απαιτείται |
2,0 s |
δεν απαιτείται |
B II |
Αστική οδός ταχείας κυκλοφορίας |
|||||||||||
B III |
Αστική αρτηρία |
V85 = VΕΠΙΤΡ + 10 km/h |
επιθυμητό |
επιθυμητή |
||||||||
B IV |
Κύρια συλλεκτήρια οδός |
V85 ≤ VΕΠΙΤΡ |
||||||||||
Γ |
οδοί που διατρέχουν περιοχές εκτός** ή εντός σχεδίου (περιαστικές και αστικές) με βασική λειτουργία τη σύνδεση και I με δυνατότητα εξυπηρέτησης των παρόδιων ιδιοκτησιών |
Γ III |
Αστική αρτηρία |
δυναμική κυκλοφορίας |
V85 = VΕΠΙΤΡ + 10 km/h |
δεν απαιτείται |
fR-fRA ≥ Δ fRΕΠΙΤΡ |
70% για max q =7% και min q =2,5% |
επιθυμητό |
δεν απαιτείται |
1,5 s |
δεν απαιτείται |
Γ IV |
Κύρια συλλεκτήρια οδός |
V85 ≤ VΕΠΙΤΡ |
||||||||||