ΣτΕ 497/2013
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Αριθμός 497/2013
Το Συμβούλιο της Επικρατείας
Τμήμα Ε'
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στις 07-12-2011, με την εξής σύνθεση: Κ. Μενουδάκος, Αντιπρόεδρος, Πρόεδρος του Ε' Τμήματος, Χρήστος Ράμμος, Μ. Γκορτζολίδου, Αντώνης Ντέμσιας, Θ. Αραβάνης, Σύμβουλοι, Μ. Τριπολιτσιώτη, Δ. Βασιλειάδης, Πάρεδροι. Γραμματέας η Π. Μερτζανάκη.
Για να δικάσει την από 11-07-2003 αίτηση:
του Δήμου Φιλοθέης νομού Αττικής, ο οποίος παρέστη με τον δικηγόρο Φώτη Χατζηφώτη (Αριθμός Μητρώου 12571), που τον διόρισε με απόσπασμα πρακτικού συνεδριάσεως της Οικονομικής του Επιτροπής,
κατά του Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και ήδη Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, ο οποίος παρέστη με τον Στέργιο Γκίκα, Πάρεδρο του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους,
και κατά του παρεμβαίνοντος Αχιλλέως Κυριακόπουλου, κατοίκου Φιλοθέης Αττικής (Γρίβα Διγενή), ο οποίος παρέστη με τον δικηγόρο Βασίλειο Παπαδημητρίου (Αριθμός Μητρώου 16908), που νομιμοποιήθηκε στην πρώτη επ' ακροατηρίου συζήτηση.
Με την αίτηση αυτή ο αιτών Δήμος επιδιώκει να ακυρωθεί η υπ' αριθμόν 10/2003 απόφαση της Επιτροπής του άρθρου 7 του νόμου 2839/2000 του Νομαρχιακού Διαμερίσματος Αθηνών.
Η εκδίκαση άρχισε με την ανάγνωση της εκθέσεως της εισηγήτριας, Παρέδρου Μ. Τριπολιτσιώτη.
Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τον πληρεξούσιο του αιτούντος Δήμου, ο οποίος ανέπτυξε και προφορικά τους προβαλλόμενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησε να γίνει δεκτή η αίτηση, τον πληρεξούσιο του παρεμβαίνοντος και τον αντιπρόσωπο του Υπουργού, οι οποίοι ζήτησαν την απόρριψή της.
Μετά τη δημόσια συνεδρίαση το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του δικαστηρίου και
Αφού μελέτησε τα σχετικά έγγραφα
Σκέφθηκε κατά το Νόμο
1. Επειδή, με την υπό κρίση αίτηση, η οποία ασκείται κατά το νόμο ατελώς και η οποία εισάγεται ενώπιον της επταμελούς συνθέσεως, στην οποία παραπέμφθηκε με την 3517/2010 απόφαση της πενταμελούς συνθέσεως, λόγω της σπουδαιότητας ζητήματος που ανέκυψε, ζητείται η ακύρωση της 10/2003 απόφασης της Επιτροπής του άρθρου 7 του νόμου 2839/2000 της Περιφέρειας Αττικής, με την οποία έγινε δεκτή η από 07-04-2003 προσφυγή τριών δημοτικών συμβούλων του Δήμου Φιλοθέης και ακυρώθηκε η 89/2003 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου αυτού. Με την εν λόγω απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου εγκρίθηκε η καθαίρεση των σιδηρών θυρών στο νοτιοανατολικό τμήμα του δημοτικού καταστήματος, ώστε να περιέλθει ο χώρος στην προγενέστερη κατάσταση και να είναι ευκολότερη η πρόσβαση των δημοτών στην είσοδο του δημοτικού καταστήματος, η τοποθέτηση κολωνακίων στο πεζοδρόμιο του δημοτικού καταστήματος επί των οδών Καλλιγά, Κεχαγιά και Ρενιέρη καθώς και η επανατοποθέτηση των μαρμάρινων πινακίδων με την επιγραφή Πλατεία Μαλαματιανού.
2. Επειδή, με έννομο συμφέρον παρεμβαίνει, υπέρ της νομιμότητας της προσβαλλόμενης πράξης, ο Αχιλλέας Κυριακόπουλος, ο οποίος, με βάση την από 01-11-2000 σύμβαση μίσθωσης μεταξύ αυτού και του Δήμου Φιλοθέης, διατηρεί κατάστημα, το οποίο λειτουργεί ως καφέ, σνακ μπαρ και ζαχαροπλαστείο και του οποίου το υπαίθριο τμήμα αναπτύσσεται στον περιβάλλοντα χώρο του δημοτικού καταστήματος.
3. Επειδή, στην παράγραφο 2 του άρθρου 246 του Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας (από 14-07-1999 προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ 580/Δ/1999)), με την οποία αποδίδεται το άρθρο 19 του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (νόμος 1577/1985 (ΦΕΚ 210/Α/1985)), ορίζονται τα εξής:
{Στους κοινόχρηστους χώρους του οικισμού επιτρέπονται κατασκευές:
α) για τη διαμόρφωση του εδάφους, όπως κλίμακες, τοίχοι, διάδρομοι, κεκλιμένα επίπεδα,
β) για τον εξοπλισμό τους, όπως στέγαστρα, αποχωρητήρια, περίπτερα, κιόσκια, τέντες, εγκαταστάσεις παιδότοπων και άθλησης, πάγκοι,
γ) για τον εξωραϊσμό τους, όπως συντριβάνια, ανθοδόχες, εγκαταστάσεις στήριξης φυτών και γενικά κατασκευές για την εξυπηρέτηση του προορισμού των χώρων αυτών ... Όλες οι παραπάνω κατασκευές και εγκαταστάσεις πραγματοποιούνται από τον οικείο δήμο ή κοινότητα ή ύστερα από άδεια του δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, από άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς ή νομικά πρόσωπα ή ιδιώτες. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων καθορίζονται οι κατηγορίες των πιο πάνω κατασκευών ή εγκαταστάσεων για τις οποίες δεν απαιτείται οικοδομική άδεια ...}
Κατ' εξουσιοδότηση της παραπάνω νομοθετικής διάταξης εκδόθηκε η 52716/2001 απόφαση της Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων Κατασκευές και εγκαταστάσεις στους κοινόχρηστους χώρους του οικισμού για τις οποίες δεν απαιτείται άδεια οικοδομής (ΦΕΚ 1663/Β/2001), που συμπληρώθηκε με την οίκοθεν 7588/2004 απόφαση της Υφυπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων (ΦΕΚ 409/Β/2004). Σύμφωνα με την υπουργική αυτή απόφαση:
{δεν απαιτείται οικοδομική άδεια στις εξής κατηγορίες κατασκευών ή εγκαταστάσεων μέσα στους κοινόχρηστους χώρους του οικισμού:
α) Έργα και κατασκευές απαραίτητες για τη διαμόρφωση και προστασία του εδάφους όπως: κλίμακες, κεκλιμένα επίπεδα (ράμπες), τοίχοι, τοιχεία αντιστήριξης, μικρές πεζογέφυρες, περιφράξεις, διάδρομοι, εκσκαφές και επιχώσεις και πάσης φύσεως δίκτυα υποδομής,
β) Κατασκευές και εγκαταστάσεις εξοπλισμού για τη λειτουργία των χώρων όπως: στέγαστρα, κιόσκια ...,
γ) Κατασκευές για τον εξωραϊσμό τους, όπως εγκαταστάσεις στήριξης και αναρρίχησης φυτών, συντριβάνια, ανθοδόχες λίμνες (με τους απαραίτητους χώρους, δεξαμενές και άντλησης) και γενικά κατασκευές για την εξυπηρέτηση του προορισμού των χώρων αυτών
δ) Εγκαταστάσεις μνημείων και τοποθέτηση έργων τέχνης, καθώς και περιπτέρων για σταθμαρχεία ή πώληση καρτών και εισιτηρίων των αστικών ή υπεραστικών συγκοινωνιών εφόσον εξυπηρετούν αστικές ανάγκες ... Όλες οι παραπάνω κατασκευές και εγκαταστάσεις θα μπορούν να αποτελούν ένα ενιαίο αισθητικό σύνολο και πραγματοποιούνται από τον οικείο δήμο ή κοινότητα ή από άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς ή νομικά πρόσωπα ή ιδιώτες, μετά από έγκριση της αντίστοιχης μελέτης από την αρμόδια κατά περίπτωση υπηρεσία της Νομαρχίας ή του οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης, εφόσον διαθέτει τεχνική υπηρεσία
ε) ...}
4. Επειδή, από τις προαναφερόμενες διατάξεις προκύπτει ότι στους κοινόχρηστους χώρους του οικισμού επιτρέπονται μόνον οι αναφερόμενες στο άρθρο 246 παράγραφος 2 του Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας κατασκευές και γενικώς κατασκευές για την εξυπηρέτηση του προορισμού των χώρων αυτών ως κοινόχρηστων, απαιτείται δε απόφαση του Δημοτικού ή Κοινοτικού Συμβουλίου, με την οποία εγκρίνεται η κατ' αρχήν επέμβαση σε κοινόχρηστο χώρο αποκλειστικά και μόνο για την πραγματοποίηση των απαριθμούμενων στο παραπάνω άρθρο έργων και κατασκευών. Εξάλλου, για την εκτέλεση των έργων ή των κατασκευών αυτών σε κοινόχρηστο χώρο του οικισμού, είτε από τις υπηρεσίες του οικείου Δήμου ή Κοινότητας είτε, κατόπιν άδειας του οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης, από άλλους δημόσιους ή ιδιωτικούς φορείς ή νομικά πρόσωπα ή ιδιώτες με δικές τους δαπάνες και υπέρ του Δήμου, απαιτείται καταρχήν η έκδοση οικοδομικής άδειας από την αρμόδια πολεοδομική αρχή, κατά την έννοια του από 03-09-1983 προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 394/Δ/1983), η οποία αποφαίνεται, κατά νόμο, επί αιτήσεων χορήγησης οικοδομικής άδειας, συνοδευόμενων από τα αναγκαία στοιχεία, όπως στατική και αρχιτεκτονική μελέτη, τοπογραφικό διάγραμμα, και διάγραμμα κάλυψης, καθώς και επί αιτήσεων άσκησης προελέγχου σχετικών μελετών, κατ' εξαίρεση δε, για ορισμένες κατηγορίες κατασκευών, οι οποίες αναφέρονται στην παραπάνω υπουργική απόφαση, δεν απαιτείται η έκδοση οικοδομικής άδειας, αλλά η έγκριση της μελέτης από την αρμόδια κατά περίπτωση υπηρεσία της Νομαρχίας ή του οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης, εφόσον ο τελευταίος διαθέτει τεχνική υπηρεσία (ΣτΕ 1157/1993).
Εν προκειμένω, η 89/2003 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Φιλοθέης, η οποία ακυρώθηκε με την προσβαλλόμενη πράξη και με την οποία εγκρίνεται η επέμβαση σε χώρο που στην πράξη αυτή φέρεται ως κοινόχρηστος, με την καθαίρεση κατασκευών και την τοποθέτηση άλλων με σκοπό την προστασία της ελεύθερης και απρόσκοπτης χρήσης του, δεν εκδόθηκε με βάση τις διατάξεις για τις οικοδομικές άδειες, αλλά αφορά ζήτημα διαχείρισης του χώρου αυτού σύμφωνα με τον προορισμό του. Συνεπώς, η κρινόμενη υπόθεση υπάγεται στην ακυρωτική αρμοδιότητα του Συμβουλίου της Επικρατείας (παράβαλε ΣτΕ 3445/2007 - 3447/2007).
5. Επειδή, από τα στοιχεία της δικογραφίας προκύπτουν τα ακόλουθα:
Ο οικισμός της Νέας Αλεξάνδρειας (νυν Δήμος Φιλοθέης), δημιουργήθηκε από τον Οικοδομικό Συνεταιρισμό των εν Φιλοθέη Υπαλλήλων της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας κατόπιν αγοράς, με το υπ' αριθμόν 120275/1929 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Αθηνών Ιωάννη Οικονομόπουλου που μεταγράφηκε νόμιμα, έκτασης εμβαδού 1960 στρεμμάτων, τμήμα της οποίας είναι και ο επίδικος περιβάλλων χώρος του δημοτικού καταστήματος, εμβαδού 2.337,81 m2.
Το ρυμοτομικό σχέδιο του οικισμού Νέας Αλεξάνδρειας εγκρίθηκε με το από [ΠΔ] 25-05-1907 προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ 104/Α/1907), που τροποποιήθηκε με τα από [ΠΔ] 28-04-1931 (ΦΕΚ 124/Α?1931), [ΠΔ] 21-09-1932 (ΦΕΚ 349/Α/1932) και [ΠΔ] 21-03-1934 (ΦΕΚ 120/Α/1934). Με το τελευταίο αυτό από [ΠΔ] 21-03-1934 προεδρικό διάταγμα ο επίδικος χώρος εντάχθηκε στο σχέδιο του οικισμού Νέας Αλεξανδρείας, αποτελώντας τμήμα του οικοδομικού τετραγώνου 13Α, το οποίο περιβάλλεται από τις οδούς Μάρκου Ρενιέρη, Καλλιγά και Κεχαγιά. Μετά την ανακάλυψη, το έτος 1934, της Κρύπτης της Αγίας Φιλοθέης, η Κοινότητα Νέας Αλεξανδρείας μετονομάστηκε σε Κοινότητα Φιλοθέης με την 32901/1936 απόφαση του Υπουργού Εσωτερικών (ΦΕΚ 85/Α/1936). Περαιτέρω, με την 35068/1955 απόφαση του Προϊσταμένου της Υπηρεσίας Οικισμού του Υπουργείου Συγκοινωνιών, που εκδόθηκε ύστερα από πρόταση της Κοινότητας Φιλοθέης, εγκρίθηκε στο επίδικο τμήμα του οικοδομικού τετραγώνου 13Α η ανακατασκευή δημοτικής αγοράς, στη θέση των πρόχειρων παραπηγμάτων (παντοπωλείο, καφενείο), τα οποία προϋπήρχαν από το έτος 1936.
Ενόψει αυτού, εκδόθηκαν οι 11681/1955 και 5143/1958 άδειες οικοδομής, για την ανέγερση ισογείου κτιρίου για τη στέγαση της κάτω αγοράς και την προσθήκη α' ορόφου για την ανέγερση γραφείων, αντίστοιχα, δυνάμει δε αυτών των αδειών κατασκευάστηκαν τα καταστήματα της κάτω αγοράς και τα γραφεία της Κοινότητας Φιλοθέης. Με την 6/1959 αίτησή του προς την Κοινότητα Φιλοθέης ο προαναφερόμενος οικοδομικός συνεταιρισμός ζήτησε να ονομαστεί ο χώρος μεταξύ των οδών Μ. Ρενιέρη, Καλλιγά και Κεχαγιά σε Πλατεία Κωνσταντίνου Μαλαματιανού, προς απότιση φόρου τιμής στον Πρόεδρό του και πρώτο Πρόεδρο της Κοινότητας. Η αίτηση αυτή έγινε δεκτή με την 24/1959 απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου, με την οποία αποφασίσθηκε η ονομασία του παραπάνω χώρου σε Πλατεία Κωνσταντίνου Μαλαματιανού. Η απόφαση αυτή του Κοινοτικού Συμβουλίου εγκρίθηκε με την 25777/1959 απόφαση της Νομαρχίας Αττικής.
Στη συνέχεια, στον επίδικο χώρο στήθηκε ανδριάντας του Κ. Μαλαματιανού και τοποθετήθηκαν μαρμάρινες πινακίδες με την ένδειξη Πλατεία Μαλαματιανού. Το έτος 1974 η Κοινότητα Φιλοθέης άσκησε ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών αγωγή κατά του οικοδομικού συνεταιρισμού, με την οποία ζήτησε, μεταξύ άλλων, να αναγνωριστεί ως κυρία του ακινήτου, γνωστού ως Πλατεία Μαλαματιανού, ισχυριζόμενη ότι τούτο κατέστη κοινόχρηστο και περιήλθε στην κυριότητά της δυνάμει του άρθρου 1 παράγραφος 3 του νομοθετικού διατάγματος 690/1948, αν και δεν προβλέφθηκε στο εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο της περιοχής ως κοινόχρηστος χώρος, διότι ο επισπεύσας την έγκριση και αναθεώρηση του ρυμοτομικού σχεδίου συνεταιρισμός εκδήλωσε ρητώς, την 15-01-1959, τη βούλησή του να αφεθεί ο επίδικος χώρος στη χρήση του κοινού, όπως και έγινε, εξακολούθησε δε και αργότερα να εκδηλώνει την ίδια πρόθεση με διαφημιστικούς χάρτες, σχεδιαγράμματα και αγγελίες προς προσέλευση αγοραστών.
Ο οικοδομικός συνεταιρισμός άσκησε ανταγωγή με την οποία προέβαλε ότι το παραπάνω ακίνητο περιήλθε στην κυριότητά του δυνάμει του προαναφερόμενου 120275/1929 συμβολαίου, εντάχθηκε στο σχέδιο με το από [ΠΔ] 21-03-1934 προεδρικό διάταγμα και κατέστη τμήμα του οικοδομικού τετραγώνου 13Α, ουδέποτε δε αναγνωρίσθηκε ως κοινόχρηστος ή κοινωφελής χώρος. Με την υπ' αριθμόν 17425/1979 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών η αγωγή της Κοινότητας απορρίφθηκε, με την αιτιολογία ότι ο εν λόγω χώρος ουδέποτε υπήρξε κοινόχρηστος, διότι ουδέποτε υπήρξαν αναγγελίες πριν από την έγκριση του σχεδίου πόλεως, που να τον χαρακτήριζαν ως τέτοιον, ο δε αντενάγων οικοδομικός συνεταιρισμός αναγνωρίσθηκε ως κύριος της επίδικης έκτασης. Κατά της παραπάνω απόφασης ασκήθηκε έφεση από την Κοινότητα Φιλοθέης, στο πλαίσιο δε της κατ' έφεση δίκης ο συνεταιρισμός παραιτήθηκε από το δικόγραφο της ανταγωγής του και, περαιτέρω, με τις προτάσεις του συνομολόγησε την αλήθεια των πραγματικών περιστατικών που συνιστούσαν την ιστορική βάση της αγωγής της ενάγουσας Κοινότητας Φιλοθέης.
Κατόπιν αυτού, με την 2993/1984 απόφαση του Εφετείου Αθηνών, η οποία έχει καταστεί τελεσίδικη, η Κοινότητα Φιλοθέης αναγνωρίστηκε ως κυρία κοινοχρήστου χώρου, εμβαδού 2.337,81 m2, γνωστού ως Πλατεία Μαλαματιανού, με το κτιριακό συγκρότημα που είχε ανεγερθεί σε αυτήν (κοινοτική αγορά και κοινοτικό κατάστημα).
Εξάλλου, πριν από την έκδοση της παραπάνω απόφασης, με το 27468/1983 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Αθηνών Γεωργίου Σεργόπουλου, ο οικοδομικός συνεταιρισμός μεταβίβασε λόγω δωρεάς στο Δήμο Φιλοθέης το επίδικο ακίνητο, στο συμβόλαιο δε αυτό αναφέρεται ότι το ανωτέρω οικόπεδο ονομάσθηκε με πρωτοβουλία και αίτηση του δωρητού εις Πλατεία Μαλαματιανού και απεδόθη έκτοτε εις κοινή χρήση.
Με την 7428/2002 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών, που εκδόθηκε ύστερα από αγωγή του Δήμου Φιλοθέης κατά κατοίκων του δήμου και κατέστη τελεσίδικη, κρίθηκε ότι, καθ' ερμηνεία του περιεχομένου του παραπάνω δωρητηρίου συμβολαίου, η αληθινή βούληση του δωρητή συνεταιρισμού ήταν να περιέλθει το επίδικο ακίνητο στην κυριότητα του Δήμου Φιλοθέης ως κοινόχρηστο πράγμα και όχι ως στοιχείο της ιδιωτικής περιουσίας αυτού.
Το έτος 2000 διενεργήθηκε πλειοδοτικός διαγωνισμός για την εκμίσθωση ενός από τα καταστήματα της αγοράς, εμβαδού 180 m2, το οποίο είχε ανεγερθεί στο επίδικο τμήμα του οικοδομικού τετραγώνου 13Α δυνάμει της προαναφερόμενης 11681/1955 άδειας οικοδομής, εμβαδού 180 m2, καθώς και του αντίστοιχου υπαίθριου χώρου μπροστά από το κατάστημα, εμβαδού 385 m2, οριστικός δε πλειοδότης ανακηρύχθηκε ο παρεμβαίνων, με τον οποίο υπογράφηκε η από 01-11-2000 σύμβαση μίσθωσης, εννεαετούς διάρκειας. Τέλος, με την υπ' αριθμόν 89/2003 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Φιλοθέης εγκρίθηκαν, κατά πλειοψηφία, οι προαναφερόμενες επεμβάσεις στον επίδικο χώρο φερόμενο ως Πλατεία Μαλαματιανού, δηλαδή:
α) η καθαίρεση των σιδηρών θυρών στο νοτιοανατολικό τμήμα του δημοτικού καταστήματος, προκειμένου να περιέλθει ο χώρος στην προγενέστερη κατάσταση και να είναι ευκολότερη η πρόσβαση των δημοτών στην είσοδο του δημοτικού καταστήματος,
β) η τοποθέτηση κολωνακίων επί του πεζοδρομίου του δημοτικού καταστήματος στις οδούς Καλλιγά, Κεχαγιά και Ρενιέρη και
γ) η επανατοποθέτηση των μαρμάρινων πινακίδων με την επιγραφή Πλατεία Κωνσταντίνου Μαλαματιανού.
Κατά της απόφασης αυτής ασκήθηκε εκ μέρους τριών δημοτικών συμβούλων του Δήμου Φιλοθέης προσφυγή ενώπιον της Επιτροπής του άρθρου 7 του νόμου 2839/2000 της Περιφέρειας Αττικής. Οι προσφεύγοντες προέβαλαν ότι ο φερόμενος ως Πλατεία Μαλαματιανού χώρος, στον οποίο εγκρίθηκαν οι επεμβάσεις με την παραπάνω 89/2003 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, δεν αποτελεί κοινόχρηστο χώρο αλλά τμήμα του οικοδομικού τετραγώνου 13Α, το οποίο ανήκει στην ιδιωτική περιουσία του Δήμου, και ότι, ως εκ τούτου, η απόφαση αυτή, που εκδόθηκε κατ' εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 24 παράγραφος 1 του Δημοτικού και Κοινοτικού Κώδικα (προεδρικό διάταγμα 410/1995) και του άρθρου 19 του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (νόμος 1577/1985), με τις οποίες χορηγείται αρμοδιότητα στο Δημοτικό Συμβούλιο να αποφασίζει για κατασκευές και εγκαταστάσεις σε κοινόχρηστους χώρους, στερείται νόμιμου ερείσματος. Με την προσβαλλόμενη απόφασή της η Επιτροπή δέχθηκε την προσφυγή και ακύρωσε την απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Φιλοθέης με την αιτιολογία ότι ο περιβάλλων χώρος του Δημαρχείου δεν έχει χαρακτηρισθεί κατά τη νόμιμη διοικητική διαδικασία ως κοινόχρηστος χώρος, αλλά είναι επίσημα οικοδομικό τετράγωνο που ανήκει στην ιδιωτική περιουσία του Δήμου και, επομένως, προκειμένου να γίνουν οι επεμβάσεις που αποφάσισε το Δημοτικό Συμβούλιο έπρεπε να είχε εκδοθεί άδεια οικοδομής.
6. Επειδή, με την αίτηση προβάλλεται ότι η αιτιολογία της προσβαλλόμενης πράξης, σύμφωνα με την οποία ο επίδικος χώρος αποτελεί οικοδομικό τετράγωνο που έχει περιέλθει στην ιδιωτική περιουσία του Δήμου, είναι μη νόμιμη διότι, ενόψει του πραγματικού που παρατέθηκε στην προηγούμενη σκέψη, ο χώρος αυτός είναι κοινόχρηστος, όπως άλλωστε έχει κριθεί και με τις προαναφερόμενες αποφάσεις 2993/1984 του Εφετείου Αθηνών και 7428/2002 του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών.
7. Επειδή, στην παράγραφο 1 του άρθρου 24 του προεδρικού διατάγματος 410/1995 (ΦΕΚ 231/Α/1995) προβλέπονται τα εξής:
{Η Διοίκηση όλων των τοπικών υποθέσεων ανήκει στην αρμοδιότητα των δήμων και των κοινοτήτων, κύρια μέριμνα των οποίων αποτελεί η προαγωγή των κοινωνικών και οικονομικών συμφερόντων, καθώς και των πολιτιστικών και πνευματικών ενδιαφερόντων των κατοίκων της. Στην αρμοδιότητα των δήμων και των κοινοτήτων ανήκουν ιδίως:
α) η κατασκευή, συντήρηση και λειτουργία:
i) ...,
ii) χώρων πρασίνου, βοσκοτόπων, υπαίθριων κοινόχρηστων χώρων, κοιμητηρίων και δημοτικών και κοινοτικών χώρων άθλησης και αναψυχής,
iii) ...,
β) ...}
8. Επειδή, στο άρθρο 329 παράγραφος 1 του Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας ορίζεται ότι:
{Για την εκτέλεση οποιασδήποτε εργασίας δόμησης, γενικά οποιωνδήποτε κατασκευών και εγκαταστάσεων που προβλέπονται από το παρόν κωδικοποιητικό διάταγμα και για την κοπή δένδρων, σε οικόπεδο ή γήπεδο εντός ή εκτός σχεδίου πόλεως, από οποιοδήποτε φυσικό ή νομικό πρόσωπο, απαιτείται προηγουμένως έγγραφη άδεια (οικοδομική άδεια) ...}
Εξάλλου, σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 242 του ίδιου Κώδικα:
{κοινόχρηστοι χώροι είναι οι κάθε είδους δρόμοι, πλατείες, άλση και γενικά οι προοριζόμενοι για κοινή χρήση ελεύθεροι χώροι που καθορίζονται από το εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο του οικισμού ή έχουν τεθεί σε κοινή χρήση με οποιοδήποτε άλλο νόμιμο τρόπο.}
Κατά τις διατάξεις δε των άρθρων 966 και 967 του Αστικού Κώδικα, εκτός συναλλαγής πράγματα είναι τα κοινά σε όλους, τα κοινόχρηστα και τα προορισμένα για την εξυπηρέτηση δημοσίων, δημοτικών, κοινοτικών ή θρησκευτικών σκοπών. Πράγματα κοινής χρήσεως είναι ιδίως τα νερά με ελεύθερη και αέναη ροή, οι δρόμοι, οι πλατείες, οι γιαλοί, τα λιμάνια και οι όρμοι, οι όχθες πλεύσιμων ποταμών, οι μεγάλες λίμνες και οι όχθες τους.
Περαιτέρω, κατά την έννοια της προαναφερόμενης διάταξης του άρθρου 246 του Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας, με την οποία αποδίδεται το άρθρο 19 του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού, κατ' εφαρμογή του οποίου εκδόθηκε η 89/2003 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Φιλοθέης, οι ρυθμίσεις τις οποίες διαλαμβάνει το άρθρο αυτό έχουν εφαρμογή στους χώρους, οι οποίοι έχουν προσλάβει την ιδιότητα του κοινοχρήστου, όπως αυτή προσδιορίζεται από την πολεοδομική νομοθεσία, δηλαδή αφενός σε χώρους που χαρακτηρίζονται από το αντίστοιχο πολεοδομικό σχέδιο ως κοινόχρηστοι και έχουν αποκτήσει την ιδιότητα αυτή με τη συντέλεση της σχετικής αναγκαστικής απαλλοτρίωσης που κηρύχθηκε με την πράξη, με την οποία εγκρίθηκε το σχέδιο - εκτός αν πρόκειται για έκταση που ανήκε ήδη κατά κυριότητα στο Δημόσιο, οπότε η παραπάνω ιδιότητα αποκτάται από την έγκριση και μόνο του σχεδίου - και αφετέρου στους χώρους εκείνους, στους οποίους έχει δημιουργηθεί στο παρελθόν κοινοχρησία κατά τους κανόνες του αστικού δικαίου και οι οποίοι αναγνωρίζονται ως κοινόχρηστοι και από την πολεοδομική νομοθεσία. Αντίθετα, οι προαναφερόμενες διατάξεις του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού δεν εφαρμόζονται σε χώρους, οι οποίοι με ιδιωτική βούληση έχουν αφεθεί στη χρήση του κοινού αν δεν αναγνωρίζονται ως κοινόχρηστοι κατά την πολεοδομική νομοθεσία (ΣτΕ 3056/1991, παράβαλε ΣτΕ 2521/2000).
Στην κρινόμενη περίπτωση, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι ο επίδικος χώρος χαρακτηρίζεται ως κοινόχρηστος από το ρυμοτομικό σχέδιο. Αντίθετα, προκύπτει ότι, όπως έχει ήδη εκτεθεί, η εν λόγω έκταση εντάχθηκε στο ρυμοτομικό σχέδιο του τότε Συνοικισμού Νέας Αλεξάνδρειας (νυν Δήμου Φιλοθέης) με το από [ΠΔ] 21-03-1934 προεδρικό διάταγμα, στο οποίο προβλέφθηκε ότι ο επίδικος χώρος αποτελεί τμήμα του οικοδομικού τετραγώνου 13Α. Ενόψει τούτου, ο επίδικος περιβάλλων χώρος του Δημοτικού Καταστήματος Φιλοθέης δεν μπορεί να θεωρηθεί ως κοινόχρηστος σύμφωνα με το άρθρο 19 του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού, δυνάμει του οποίου εκδόθηκε η 89/2003 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Φιλοθέης.
9. Επειδή, στο άρθρο 411 του Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας, με το οποίο αποδίδεται το άρθρο 20 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος (ΦΕΚ 228/Α/1923) ορίζονται τα εξής:
{1. Δεν επιτρέπεται οιαδήποτε μεταβίβαση της κυριότητας μέρους ή του όλου γηπέδου, στο οποίο ο ιδιοκτήτης σχημάτισε ή αναγνώρισε κοινόχρηστους χώρους που τυχόν σχηματίστηκαν χωρίς τη θέλησή του (ιδιωτικές οδούς, πλατείες κ.λ.π.) ή δεν τους σχημάτισε ούτε τους αναγνώρισε αλλά επιδιώκει το σχηματισμό ή την αναγνώρισή τους με τη μεταβίβαση αυτή. Στην έννοια του σχηματισμού κοινοχρήστων χώρων περιλαμβάνεται ο περιορισμός ή η παραίτηση δικαιωμάτων στα παραπάνω γήπεδα που γίνεται με οποιονδήποτε τρόπο, με ιδιωτική πρωτοβουλία ή συμφωνία με σκοπό τον άμεσο ή έμμεσο σχηματισμό των χώρων αυτών. Κάθε μεταβίβαση της κυριότητας που γίνεται κατά παράβαση των παραπάνω διατάξεων είναι αυτοδικαίως άκυρη. Η διάταξη αυτή περί ακυρότητας ισχύει και αν ακόμη δεν έχει γίνει σε κάποια επίσημη πράξη σαφής μνεία του σχηματισμού των παραπάνω κοινοχρήστων χώρων αλλά εμμέσως προκύπτει από τις μεταβιβάσεις που έγιναν ότι αυτές έχουν σκοπό το σχηματισμό των χώρων αυτών και εν γένει την εφαρμογή ιδιωτικού σχεδίου ρυμοτομίας.
2. Για τα εντός των εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων γήπεδα επιτρέπεται, με ορισμένες προϋποθέσεις και όρους, η παρέκκλιση από τις διατάξεις της προηγούμενης παραγράφου μέχρι οποιουδήποτε βαθμού. Τα σχετικά με την παρέκκλιση και τις προϋποθέσεις και όρους αυτής κανονίζονται με προεδρικά διατάγματα, που εκδίδονται μετά από σύμφωνη γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος εφάπαξ για κάθε πόλη, κώμη κ.λ.π. ή για κάθε τμήμα τους ή για κάθε ειδική περίπτωση.
3. Οι διατάξεις της παραγράφου 1 δεν ισχύουν προκειμένου περί γηπέδων που καλλιεργούνται και βρίσκονται εκτός των εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων, στα οποία σχηματίζονται ιδιωτικές οδοί για μεταφορά των προϊόντων, εφόσον εκ των πραγμάτων προκύπτει ότι ο σχηματισμός τους έχει σκοπό μόνο τη μεταφορά αυτή και όχι την εφαρμογή ιδιωτικού σχεδίου ρυμοτομίας και τη βάσει αυτού κατάτμηση των γηπέδων σε μικρά τμήματα. Επίσης δεν ισχύουν οι διατάξεις της ίδιας παραγράφου 1:
α) για κάθε περαιτέρω μεταβίβαση της κυριότητας γηπέδων, των οποίων έχει ήδη μεταβιβασθεί κατά παράβαση των διατάξεων της παραπάνω παραγράφου, πριν από την ημερομηνία που ορίζεται στην παράγραφο 5, εφ' όσον δεν επέρχεται αύξηση της επιφάνειας των κοινόχρηστων χώρων που σχηματίστηκαν με ιδιωτική πρωτοβουλία πριν την ημερομηνία αυτή, και
β) ως προς τα εντός των εγκεκριμένων σχεδίων των πόλεων κ.λ.π. γήπεδα, στα οποία σχηματίσθηκαν με ιδιωτική πρωτοβουλία, πριν από την οριζόμενη στην παράγραφο 5 ημερομηνία, κοινόχρηστοι χώροι (ιδιωτικές οδοί κ.λ.π.) εφ' όσον η κυριότητα τμημάτων των γηπέδων αυτών μεταβιβάσθηκε ήδη πριν από την ημερομηνία αυτή και δεν έχει γίνει μεταγενέστερη αύξηση των κοινόχρηστων χώρων που σχηματίστηκαν αρχικά.
4. Ο Υπουργός Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων αποφαίνεται ύστερα από γνώμη του Κεντρικού Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος για την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος άρθρου, αν η μεταβίβαση της κυριότητας γηπέδου έγινε με σκοπό το σχηματισμό σε αυτό κοινοχρήστων χώρων και εν γένει την εφαρμογή ιδιωτικού σχεδίου ρυμοτομίας ή για απλή μεταφορά προϊόντων, αν έχει γίνει ή όχι αύξηση της έκτασης των κοινοχρήστων αυτών χώρων και ποια είναι η θέση και η έκταση αυτών και ειδικότερα πότε υπάρχει περίπτωση εφαρμογής των εξαιρέσεων α' και β' της προηγουμένης παραγράφου. Σε περίπτωση ενστάσεων των ενδιαφερομένων ο Υπουργός μπορεί να αναθεωρήσει την αρχική απόφασή του μόνο μία φορά. Περίληψη των παραπάνω αποφάσεων του Υπουργού και της σχετικής γνωμοδότησης του Κεντρικού Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.}
Όπως έχει κριθεί, με τις ανωτέρω διατάξεις, οι οποίες αποσκοπούν στην παρεμπόδιση της δημιουργίας ιδιωτικών σχεδίων ρυμοτομίας, απαγορεύεται να σχηματίζονται εντός των σχεδίων πόλεων κοινόχρηστοι χώροι από ιδιωτική βούληση. Κατ' εξαίρεση, όμως, από τον κανόνα αυτό, ο νομοθέτης ανέχεται την διατήρηση κοινοχρήστων χώρων που δημιουργήθηκαν με ιδιωτική βούληση πριν από την έναρξη ισχύος του παραπάνω άρθρου, δηλαδή πριν από την 16-01-1924 (από 04-01-1924 προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ 8/Α/1924)). Οι κοινόχρηστοι αυτοί χώροι αναγνωρίζονται ως υφιστάμενοι, για την εφαρμογή γενικώς της πολεοδομικής νομοθεσίας, παράλληλα με τους προβλεπόμενους από το οικείο ρυμοτομικό σχέδιο, έως ότου καταργηθούν με τη νόμιμη διαδικασία, ενώ με την παράγραφο 4 του ιδίου άρθρου θεσπίζεται αρμοδιότητα του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων να διαπιστώνει, μετά από γνώμη του αρμοδίου Συμβουλίου, κατά πόσον εδαφική λωρίδα έχει πράγματι αφεθεί στην κοινή χρήση, πριν από την παραπάνω ημερομηνία (ΣτΕ 2396/2008, 966/2006, 2521/2000, 2688/1999, 5211/1997, 5228/1996, 4774/1995, 1352/1991, 4360/1987).
Η σχετική κρίση είναι παρεμπίπτουσα, ως αναγόμενη σε ζήτημα ιδιωτικού δικαίου, εκφέρεται δε κατ' εκτίμηση πρόσφορων αποδεικτικών στοιχείων, εφόσον δεν έχει προηγηθεί τελεσίδικη επί του θέματος κρίση των πολιτικών δικαστηρίων, η οποία δεσμεύει τη Διοίκηση. Στην κρινόμενη περίπτωση, από τα στοιχεία του φακέλου δεν προκύπτει ότι συντρέχει περίπτωση εφαρμογής της εξαιρετικής διάταξης του άρθρου 411 του Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας, διότι δεν προκύπτει ότι η επίδικη εδαφική έκταση υπήρξε κοινόχρηστη πριν από την 16-01-1924 και έχει αναγνωρισθεί ως τέτοια κατά την τασσόμενη από το νόμο διαδικασία, ούτε, εξάλλου, προκύπτει η ύπαρξη τελεσίδικης απόφασης πολιτικών δικαστηρίων που να αναγνωρίζει την ύπαρξη κοινοχρησίας στην έκταση αυτή πριν από την παραπάνω ημερομηνία.
10. Επειδή, στο άρθρο 415 του ανωτέρω Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας, με το οποίο αποδίδονται οι διατάξεις του άρθρου 28 του νόμου 1337/1983 (ΦΕΚ 33/Α/1983), ορίζεται ότι ιδιωτικοί δρόμοι, πλατείες και λοιποί χώροι κοινής χρήσης που έχουν σχηματιστεί με οποιοδήποτε τρόπο, έστω και κατά παράβαση των κειμένων πολεοδομικών διατάξεων και που βρίσκονται μέσα σε εγκεκριμένα σχέδια πόλεων, θεωρούνται ως κοινόχρηστοι χώροι που ανήκουν στον οικείο δήμο ή κοινότητα. Για τους χώρους αυτούς δεν οφείλεται καμία αποζημίωση λόγω ρυμοτομίας ... Κατά την έννοια της διάταξης αυτής, ιδιωτικά ακίνητα αποκτούν την ιδιότητα του κοινοχρήστου χωρίς την καταβολή αποζημίωσης, εφόσον προβλέπονται από το εγκεκριμένο σχέδιο πόλεως ως κοινόχρηστοι χώροι και η κοινοχρησία είναι αποτέλεσμα της βούλησης του ιδιοκτήτη (ρητής ή συναγόμενης εμμέσως από ενέργειές του) που προκύπτει από πραγματική κατάσταση που διατηρήθηκε επί μακρό χρόνο κατ' ανοχή του (ΣτΕ 744/1987 Ολομέλεια, 383/2002, 3622/2004 κ.ά.). Ειδικότερα, για τη μετάθεση της κυριότητας ακινήτων υπέρ του οικείου οργανισμού τοπικής αυτοδιοίκησης δεν αρκεί οποιαδήποτε διάθεση του ακινήτου στην κοινή χρήση, αλλά πρέπει να συντρέχουν οι προαναφερόμενες προϋποθέσεις, η συνδρομή των οποίων ελέγχεται παρεμπιπτόντως από τη Διοίκηση και κρίνεται οριστικά από τα αρμόδια πολιτικά δικαστήρια (βλέπε ΣτΕ 2396/2008, 383/2002 επταμελές, 2877/2001, 2878/2001, 3522/1999, 2336/1999, 2826/1993, 744/1987 Ολομέλεια).
Κατά συνέπεια, προϋπόθεση εφαρμογής του άρθρου 415 του παραπάνω Κώδικα είναι ότι οι σχηματισθέντες με ιδιωτική πρωτοβουλία, κατά οποιοδήποτε τρόπο, κοινόχρηστοι χώροι πρέπει να συμπίπτουν με τους κοινόχρηστους χώρους που προβλέπονται στο ρυμοτομικό σχέδιο, διότι, σε διαφορετική περίπτωση, πρόκειται για ιδιωτικό ρυμοτομικό σχέδιο, το οποίο έρχεται σε αντίθεση με την απαγόρευση σχηματισμού μέσα στα σχέδια πόλεων κοινόχρηστων χώρων από ιδιωτική βούληση. Στην προκειμένη περίπτωση, η επίδικη έκταση δεν προβλέπεται ως κοινόχρηστος χώρος στο εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο και, επομένως, δεν έχει πεδίο εφαρμογής η προαναφερόμενη διάταξη του Κώδικα του Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας.
11. Επειδή, το άρθρο 416 του παραπάνω Κώδικα, με το οποίο αποδίδονται οι διατάξεις του άρθρου 1 του νομοθετικού διατάγματος 690/1948 (ΦΕΚ 133/Α/1948), ορίζει στην παράγραφο 1 ότι:
{Οι κοινόχρηστοι χώροι (πλατείες, οδοί, άλση, κήποι κ.λ.π.) που καθορίζονται από τα μέχρι την 08-05-1948 (ημερομηνία έναρξης ισχύος του νομοθετικού διατάγματος 690/1948) εγκριθέντα σχέδια ρυμοτομίας οικισμών, με επίσπευση των ιδιοκτητών ή εκείνων που ανέλαβαν την εκμετάλλευση των οικείων εκτάσεων, θεωρούνται ότι περιήλθαν σε κοινή χρήση από την έγκριση του σχεδίου του οικισμού που τους καθόρισε. Τα παραπάνω ισχύουν είτε επιβλήθηκε στους επισπεύσαντες την έγκριση η υποχρέωση της παραίτησής τους από την κυριότητα, νομή και κατοχή των χώρων τούτων, ασχέτως αν εκπληρώθηκε αυτή ή όχι, είτε δεν επιβλήθηκε η υποχρέωση αυτή, αλλά η έγκριση του σχεδίου που επιδιώχθηκε από αυτούς είχε ως αναγκαία, κατ' αμάχητο τεκμήριο, συνέπεια, την οικειοθελή βούληση παραίτησής τους από την κυριότητα, νομή και κατοχή των γηπέδων που καταλαμβάνονται από τους χώρους αυτούς, χωρίς την οποία δεν ήταν δυνατή η έγκριση του σχεδίου και η διάθεση των οικοδομήσιμων για οποιοδήποτε σκοπό χώρων που ορίστηκαν από το σχέδιο αυτό. Οι παραπάνω κοινόχρηστοι χώροι περιέρχονται σε κοινή χρήση ελεύθεροι από κάθε βάρος, υποθήκη ή προσημείωση και τα τυχόν επ' αυτών εγγεγραμμένα βάρη κ.λ.π. περιορίζονται στα υπόλοιπα ακίνητα εκείνων που επέσπευσαν την έγκριση του σχεδίου.}
Στην παράγραφο 3 του ίδιου άρθρου προβλέπεται ότι:
{Οι διατάξεις της παραγράφου 1 εφαρμόζονται και στην περίπτωση χώρων που δεν καθορίσθηκαν μεν κοινόχρηστοι από το εγκεκριμένο σχέδιο, αλλά οι επισπεύσαντες την έγκρισή του εκδήλωσαν είτε με επαγγελίες είτε με διαφημιστικούς χάρτες και διαγράμματα ή αγγελίες και γενικά με οποιονδήποτε τρόπο την πρόθεσή τους να τους θέσουν σε κοινή χρήση με σκοπό την προσέλευση αγοραστών. Σε περίπτωση οποιασδήποτε αμφισβήτησης της πρόθεσης αυτής των επισπευσάντων την έγκριση αποφαίνεται οριστικά και τελεσίδικα το αρμόδιο πρωτοδικείο επί αγωγής είτε των επισπευσάντων είτε του Ελληνικού Δημοσίου είτε του οικείου δήμου ή κοινότητας ή και κάθε ιδιοκτήτη ακινήτου στην περιφέρεια του οικείου δήμου ή κοινότητας.}
Τέλος, σύμφωνα με την παράγραφο 8 του ίδιου άρθρου 416:
{Οι διατάξεις του άρθρου αυτού εφαρμόζονται και στους οικισμούς που εγκρίθηκαν μετά την 08-05-1948 ή και στις επεκτάσεις οικισμών ή γενικώς σχεδίων πόλεων με την επίσπευση οποιουδήποτε φυσικού ή νομικού προσώπου ή και των ιδιοκτητών των εκτάσεων. Πάντως, κατά την έγκριση, για την οποία απαιτείται γνωμοδότηση ειδικής επταμελούς πολεοδομικής επιτροπής, η σύνθεση της οποίας κανονίζεται με προεδρικό διάταγμα, επιτρέπεται η επιβολή οποιωνδήποτε εν γένει όρων και περιορισμών ή υποχρεώσεων, επί πλέον ή ανεξάρτητα από τα προβλεπόμενα στο άρθρο 7 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος και στην παράγραφο 9 του άρθρου 290. Μετά την εκπλήρωση των παραπάνω όρων από όλους τους βαρυνόμενους, που ευθύνονται αλληλεγγύως και εις ολόκληρον, εφαρμόζεται το εγκρινόμενο σχέδιο. Η μη εκπλήρωση των όρων αυτών, μέσα στις προθεσμίες που τυχόν τάσσονται με την έγκριση του σχεδίου, την καθιστά άκυρη χωρίς άλλη πράξη ή διατύπωση ...}
Κατά την έννοια των παραπάνω διατάξεων, προβλέπεται η περιέλευση στην κοινή χρήση των καθοριζόμενων στο σχέδιο πόλεως ως κοινόχρηστων χώρων πλατειών, οδών, αλσών κ.λ.π. και η απώλεια της κυριότητας αυτών για τους ιδιοκτήτες τους, χωρίς αποζημίωση, εφόσον η έγκριση ή η επέκταση του σχεδίου πόλεως έγινε με επίσπευση αυτών (ΣτΕ 6469/1995). Εξάλλου, από τις παραπάνω διατάξεις των παραγράφων 3 και 8 του άρθρου 416, ερμηνευόμενες σε συνδυασμό με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του ίδιου άρθρου, προκύπτει ότι τα ιδιωτικά ακίνητα, τα οποία εμπίπτουν στην περίπτωση της παραγράφου 3 του εν λόγω άρθρου, δηλαδή εκείνα για τα οποία οι επισπεύδοντες την έγκριση ή τροποποίηση σχεδίου πόλεως ιδιοκτήτες τους εξεδήλωσαν με επαγγελίες, διαφημιστικούς χάρτες και διαγράμματα την πρόθεσή τους να τα θέσουν σε κοινή χρήση, καθίστανται κοινόχρηστοι χώροι με τις ίδιες προϋποθέσεις που διαλαμβάνονται στην παράγραφο 1, δηλαδή θεωρείται ότι έχουν περιέλθει κατά τεκμήριο σε κοινή χρήση χωρίς την υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης, και, συνεπώς, δεν συντρέχει υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης ούτε σε περίπτωση τυχόν μεταγενέστερου καθορισμού τους ως κοινόχρηστων χώρων από το ρυμοτομικό σχέδιο, δεν είναι δε επιτρεπτή η δόμησή τους (παράβαλε Άρειο Πάγο 387/1981).
Με την ίδια διάταξη της παραγράφου 3 του άρθρου 416 ανατίθεται στα πολιτικά δικαστήρια η κρίση για το ιδιοκτησιακό καθεστώς των χώρων αυτών, ως προς τους οποίους υφίσταται αμφισβήτηση αν συντρέχουν οι προϋποθέσεις περιέλευσής τους στην κοινή χρήση βάσει της παραπάνω παραγράφου, ο ειδικότερος, όμως, χαρακτηρισμός κάθε κοινόχρηστου χώρου, ο οποίος άλλωστε δεν είναι αναγκαίος για την επίλυση της αμφισβήτησης αυτής, δεν ανήκει στην αρμοδιότητα των πολιτικών δικαστηρίων. Ενόψει δε τούτου, για την εφαρμογή της πολεοδομικής νομοθεσίας οι εν λόγω χώροι δεν εξομοιώνονται με χώρους που έχουν καθορισθεί ως κοινόχρηστοι με τις διατάξεις της νομοθεσίας αυτής.
12. Επειδή, κατόπιν όσων αναπτύχθηκαν στις προηγούμενες σκέψεις, η επίδικη έκταση, εμβαδού 2.337,81 m2, δεν αποτελεί κοινόχρηστο χώρο κατά τις διατάξεις της πολεοδομικής νομοθεσίας, με τις οποίες, άλλωστε, γίνεται ειδικότερος καθορισμός της κατηγορίας του κοινόχρηστου χώρου, από την οποία εξαρτώνται και οι επιτρεπόμενες σε αυτόν κατασκευές. Ενόψει τούτου, στην εν λόγω έκταση δεν μπορούν να τύχουν εφαρμογής οι διατάξεις που αφορούν κοινόχρηστους κατά την πολεοδομική νομοθεσία χώρους και, συνεπώς, νομίμως ακυρώθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση, αν και με διαφορετική αιτιολογία, η 89/2003 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Φιλοθέης, η οποία εκδόθηκε δυνάμει του άρθρου 246 του Κώδικα Βασικής Πολεοδομικής Νομοθεσίας (άρθρο 19 του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού), δηλαδή με βάση διάταξη της πολεοδομικής νομοθεσίας, είναι δε αβάσιμος ο λόγος ακυρώσεως με τον οποίο προβάλλεται το αντίθετο.
13. Επειδή, με την αίτηση προβάλλεται ότι η επίδικη έκταση είναι κοινόχρηστη διότι τούτο έχει τελεσιδίκως κριθεί με τις αποφάσεις 2993/1984 του Εφετείου Αθηνών και 7428/2002 του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών. Όπως αναλυτικά αναφέρθηκε στη σκέψη 5, με την 2993/1984 απόφαση του Εφετείου Αθηνών η Κοινότητα Φιλοθέης αναγνωρίσθηκε ως κυρία κοινόχρηστου χώρου, γνωστού ως Πλατεία Μαλαματιανού, κατόπιν δικαστικής ομολογίας του Οικοδομικού Συνεταιρισμού των εν Φιλοθέη Υπαλλήλων της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας επί αγωγής που είχε ασκήσει εναντίον της με βάση το άρθρο 1 παράγραφος 3 του νομοθετικού διατάγματος 690/1948, και με την 7428/2002 απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Αθηνών ερμηνεύθηκε η αληθινή βούληση των συμβαλλομένων στο 27468/1983 συμβόλαιο του Συμβολαιογράφου Αθηνών Γ. Σεργόπουλου, με το οποίο ο παραπάνω οικοδομικός συνεταιρισμός μεταβίβασε λόγω δωρεάς στο Δήμο Φιλοθέης, μεταξύ άλλων, και το επίδικο ακίνητο, και κρίθηκε ότι η βούληση του δωρητή συνεταιρισμού ήταν να περιέλθει το εν λόγω ακίνητο στην κυριότητα του Δήμου ως κοινόχρηστο και όχι ως μέρος της ιδιωτικής του περιουσίας.
Όπως, όμως, γίνεται δεκτό, ο ακυρωτικός δικαστής δεσμεύεται από τις αποφάσεις των πολιτικών δικαστηρίων ως προς τα ζητήματα ιδιωτικού δικαίου που κρίθηκαν με ισχύ δεδικασμένου με τις αποφάσεις αυτές (ΣτΕ 1463/1991 επταμελές, παράβαλε ΣτΕ 744/1987 Ολομέλεια). Ενόψει, δε, όσων παρατέθηκαν στις προηγούμενες σκέψεις, οι παραπάνω αποφάσεις των πολιτικών δικαστηρίων, με τις οποίες κρίθηκε ότι ο επίμαχος χώρος ανήκει στην Κοινότητα, ήδη Δήμο, Φιλοθέης, ως κοινόχρηστος χώρος, χωρίς να προσδιορίζεται ο ειδικότερος χαρακτήρας του κοινόχρηστου χώρου, δεν επιδρούν στη νομιμότητα της προσβαλλόμενης απόφασης, δεδομένου ότι η εν λόγω απόφαση της Επιτροπής του άρθρου 7 του νόμου 2839/2000 καθώς και η ακυρωθείσα με αυτήν 89/2003 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου Φιλοθέης εκδόθηκαν καθ' ερμηνεία διατάξεων της πολεοδομικής νομοθεσίας που αφορούν τις κατασκευές, οι οποίες επιτρέπονται σε κοινόχρηστο χώρο πλατείας, νομίμως δε κρίθηκε με την προσβαλλόμενη απόφαση της Επιτροπής ότι οι διατάξεις αυτές δεν έχουν εφαρμογή στην προκειμένη περίπτωση, εφόσον, πάντως, ο επίμαχος χώρος δεν χαρακτηρίζεται από το ρυμοτομικό σχέδιο ως κοινόχρηστος χώρος πλατείας, ανεξαρτήτως της νομιμότητας της περαιτέρω κρίσης της προσβαλλόμενης απόφασης ότι ο χώρος αυτός ανήκει στην ιδιωτική περιουσία του Δήμου. Επομένως, ο λόγος ακυρώσεως με τον οποίο προβάλλεται ότι με την προσβαλλόμενη απόφαση παραβιάζονται τα κριθέντα με τις ανωτέρω αποφάσεις 2993/1984 του Εφετείου Αθηνών και 7428/2002 του Πρωτοδικείου Αθηνών πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος.
14. Επειδή, περαιτέρω προβάλλεται ότι η προσβαλλόμενη απόφαση της Επιτροπής είναι πλημμελώς αιτιολογημένη διότι αγνόησε τους ουσιώδεις ισχυρισμούς του αιτούντος Δήμου, σύμφωνα με τους οποίους α) η έκδοση της οικοδομικής άδειας αποτελεί το λογικώς ύστερον της υλοποίησης της απόφασης του Δημοτικού Συμβουλίου και δεν επηρεάζει τη νομιμότητα της απόφασης αυτής, β) η επιλογή της πρόσβασης στο χώρο του Δημαρχείου, την οποία εξυπηρετούν οι παρεμβάσεις που εγκρίθηκαν με την 89/2003 απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου, έγινε με κριτήριο την ευχέρεια προσέλευσης του κοινού και των εργαζόμενων, για την καθαίρεση δε των σιδηρών θυρών θα ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας. Ο λόγος αυτός πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιμος, διότι οι παραπάνω ισχυρισμοί ήταν μη ουσιώδεις ως αλυσιτελείς, δεδομένου ότι η αιτιολογία της προσβαλλόμενης απόφασης δεν αναφέρεται σε έλλειψη οικοδομικής άδειας ή στην αναγκαιότητα των επίμαχων κατασκευών για την εξυπηρέτηση του κοινού, αλλά στο γεγονός ότι ο ανωτέρω χώρος δεν χαρακτηρίζεται από το ρυμοτομικό σχέδιο ως κοινόχρηστος.
15. Επειδή, κατόπιν των παραπάνω, η κρινόμενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί και να γίνει δεκτή η παρέμβαση.
Δια ταύτα
Απορρίπτει την υπό κρίση αίτηση.
Δέχεται την παρέμβαση.
Διατάσσει την κατάπτωση του παραβόλου.
Επιβάλλει στον αιτούντα Δήμο τη δικαστική δαπάνη του Δημοσίου, που ανέρχεται σε 460 €, και του παρεμβαίνοντος, που ανέρχεται σε 920 €.
Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 13-12-2011 και η απόφαση δημοσιεύθηκε σε δημόσια συνεδρίαση στις 06-02-2013.