ΝΣΚ 309/1995
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 309/1995 (23-03-1995)
Αριθμός ερωτήματος: 14586/1780/1994 Διεύθυνσης ΕΥΣΕΔΑΚ του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων.
Περίληψη Ερωτήματος: Ερωτάται, αν ο αναπροσδιορισμός του προβλεπόμενου από το άρθρο 17 παράγραφος 2 του νόμου 1337/1983, προστίμου διατήρησης αυθαιρέτου, με προσαύξηση 20% του προστίμου του εκάστοτε προηγουμένου έτους, θα γίνεται:
α) από την ημέρα που η Πολεοδομική Υπηρεσία διαπιστώνει την ύπαρξη του αυθαιρέτου ή
β) από την έναρξη ισχύος του νόμου 2052/1992.
Επί του παραπάνω ερωτήματος το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους γνωμοδότησε ομόφωνα ως εξής:
1. α) Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 17 του νόμου 1337/1983 (ΦΕΚ 33/Α/1983) ορίζεται ότι:
{1. Τα αυθαίρετα κτίσματα ή κατασκευές εν γένει που ανεγείρονται μετά την 31-01-1983 εντός ή εκτός εγκεκριμένων σχεδίων πόλεων ή οικισμών που υπάρχουν πριν από το έτος 1923, καθώς και όσα δεν εξαιρούνται σύμφωνα με το άρθρο 15 του νόμου αυτού κατεδαφίζονται υποχρεωτικά από τους κυρίους ή συγκυρίους τους.
2. Εκτός από την κατεδάφιση επιβάλλεται α) πρόστιμο ανέγερσης αυθαιρέτου και β) πρόστιμο διατήρησης αυθαιρέτου 3. Το πρόστιμο της (β) περίπτωσης της αυτής παραγράφου 2 επιβάλλεται και οφείλεται καθ' όλο το χρόνο που υπάρχει το αυθαίρετο από την ανέγερση του μέχρι την κατεδάφιση του. Το πρόστιμο για κάθε έτος βεβαιώνεται βάσει της αξίας του αυθαιρέτου όπως αυτή προσδιορίζεται με τα προεδρικά διατάγματα της παραγράφου 8 του άρθρου 18 του νόμου αυτού και όπως η αξία αυτή αναπροσδιορίζεται κάθε χρόνο βάσει των συντελεστών του νόμου 889/1979 περί αναθεωρήσεως των Δημοσίων Έργων κ.λ.π.
4. ...
5. ...
6. Με προεδρικά διατάγματα της παρ. 8 του άρθρου 18 του παρόντος νόμου ορίζονται: ο τρόπος και η διαδικασία εκτίμησης της αξίας του αυθαιρέτου, το ύψος του προστίμου, ο τρόπος βεβαίωσης τους για κάθε χρόνο που μπορεί να γίνεται σε δόσεις και μηχανογραφικό η είσπραξη τους, η αποδοχή τους, στο Ειδικό Ταμείο Εφαρμογής Ρυθμιστικών και Πολεοδομικών Σχεδίων τα θέματα αναπροσαρμογής της αξίας και κάθε άλλη σχετική λεπτομέρεια.}
β) Στο άρθρο 5 παράγραφος 7 εδάφιο β' του νόμου 2052/1992 (ΦΕΚ 94/Α/1992) με το οποίο αντικαταστάθηκε και συμπληρώθηκε το τρίτο εδάφιο της παραγράφου 3 του προαναφερθέντος άρθρου 17 του νόμου 1337/1983, ορίζεται ότι: Το πρόστιμο αυτό για μεν το πρώτο έτος κατά το οποίο λαμβάνει γνώση η αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία για την ύπαρξη του αυθαιρέτου, καθώς και για τυχόν προηγούμενα έτη ύπαρξης του, υπολογίζεται και βεβαιώνεται με βάση την αξία του αυθαιρέτου, όπως αυτή προσδιορίζεται με τα προεδρικά διατάγματα της παραγράφου 8 του άρθρου 18 του νόμου αυτού, ενώ για καθένα από τα επόμενα έτη επαναβεβαιώνεται, αφού αναπροσδιοριστεί με προσαύξηση του προστίμου του εκάστοτε προηγούμενου έτους κατά 20%. Το ποσοστό της προσαύξησης αυτής μπορεί να μεταβάλλεται ανά διετία με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων.
Δεν μπορεί όμως σε καμία περίπτωση να ορισθεί μικρότερο του 10%.
γ) Το, κατά τη διάταξη του άρθρου 18 παράγραφος 8 του νόμου 1337/1983, ορίζουσας ότι με προεδρικά διατάγματα που εκδίδονταν μια φορά με πρόταση των Υπουργών Οικονομικών και Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων καθορίζονται πλην των άλλων, ο τρόπος και η διαδικασία εκτίμησης της αξίας του κτίσματος, εκδοθέν από 03-09-1983 προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ 393/Δ/1983) τρόπος και διαδικασία εκτίμησης της αξίας των αυθαιρέτων κατασκευών και καθορισμός του ύψους των προστίμων αυτών ορίζει τα εξής:
1. Η συμβατική αξία του αυθαιρέτου για την επιβολή των προστίμων αυθαιρέτου κατά τις διατάξεις του νόμου 1337/1983 υπολογίζεται με εφαρμογή της τιμής μονάδος όγκου της κατασκευής που χρησιμοποιείται για έκδοση οικοδομικής αδείας κατά το χρόνο που λαμβάνει γνώση η αρμόδια πολεοδομική υπηρεσία για την ύπαρξη του αυθαιρέτου.
2. Η πιο πάνω συμβατική αξία του αυθαιρέτου πολλαπλασιάζεται επί 1.0 ή 1.2 ή 2.0 αντίστοιχα για απλή ή συνήθη ή πολυτελή κατασκευή.
3. ...
1. Το ύψος του προστίμου ανέγερσης αυθαιρέτων, ορίζεται ως ποσοστό της αξίας του αυθαιρέτου όπως αυτή προσδιορίζεται στο άρθρο 1 του παρόντος προεδρικού διατάγματος σύμφωνα με τις ακόλουθες διακρίσεις...
2. Το ύψος του προστίμου διατήρησης των αυθαιρέτων του άρθρου 17 παράγραφος 1 του νόμου 1337/1983, ορίζεται για κάθε χρόνο διατήρησης ίσο προς το 10% της αξίας του αυθαιρέτου, όπως αυτή προσδιορίζεται στο άρθρο 1 του παρόντος προεδρικού διατάγματος και δεν μπορεί να είναι μικρότερο των 10.000 δραχμών.}
Τέλος, κατά τη διάταξη του άρθρου 2 του Αστικού Κώδικα ο νόμος ορίζει για το μέλλον δεν έχει αναδρομική δύναμη και διατηρεί την ισχύ του εφόσον άλλος κανόνας δικαίου δεν τον καταργεί ρητώς ή σιωπηρώς.
Από τη σαφή διατύπωση των προαναφερθεισών διατάξεων του αναφέρονται στον τρόπο προσδιορισμού του ύψους των επιβλητέων προστίμων διατήρησης καθώς και στον προσδιορισμό της αξίας του αυθαιρέτου κτίσματος, προκύπτει ότι τόσο ο νόμος 1337/1983, όσο και ο νόμος 2052/1992, καθιέρωσαν τον ίδιο τρόπο προσδιορισμού του προστίμου για το πρώτο έτος και τα προηγούμενα έτη από τότε που λαμβάνει γνώση η πολεοδομία για την ύπαρξη του αυθαιρέτου ενώ διαφορετικά ρυθμίζουν την αντίστοιχη διαδικασία για τα επόμενα έτη. Ειδικότερα, ενώ ο νόμος 1337/1983 (άρθρο 17 παράγραφος 3) προέβλεπε ότι για καθένα από τα επόμενα έτη το πρόστιμο θα υπολογίζεται και θα βεβαιώνεται βάσει της αξίας του αυθαιρέτου η οποία κάθε χρόνο θα αναπροσδιορίζεται βάσει των συντελεστών του νόμου 889/1979 ο νόμος 2052/1992, όρισε ότι το πρόστιμο για καθένα από τα επόμενα έτη θα επαναβεβαιώνεται αφού αναπροσδιοριστεί (όχι η αξία του αυθαιρέτου) αλλά αυτό το ίδιο με προσαύξηση 20% επί του προστίμου του εκάστοτε προηγουμένου έτους.
Η ρύθμιση αυτή, κρίθηκε αναγκαία, όπως άλλωστε προκύπτει από την εισηγηματική έκθεση του νόμου 2052/1992, αφενός μεν, διότι με τη διατύπωση του νόμου 1337/1983 δεν ήταν δυνατή η σύμφωνα με τις διατάξεις του νόμου 889/1979 αναπροσαρμογή του προστίμου για τα επόμενα από τη διαπίστωση του αυθαιρέτου έτη, αφού οι συντελεστές του νόμου 889/1979 είναι ανεφάρμοστοι στα ιδιωτικά οικοδομικά έργα ο προϋπολογισμός των οποίων είναι τεκμαρτός βάσει όγκου ή επιφάνεια και δεν εξάγεται από ανάλυση τιμών, αφετέρου δε και πέραν της καταργήσεως του νόμου 889/1979 από το άρθρο 29 του νόμου 1418/1984 (με τις επιφυλάξεις του άρθρου 28 του ίδιου νόμου) διότι η καθιέρωση ενός απλού τρόπου αναπροσδιορισμού του προστίμου που δεν απαιτεί ειδικές γνώσεις και χρονοβόρους υπολογισμούς, θα συνέβαλε στη γρήγορη βεβαίωση των μέχρι τότε μη βεβαιωθέντων προστίμων, αλλά και στη (γρήγορη) βεβαίωση των μελλοντικών προστίμων.
Μολονότι δε στη διάταξη του άρθρου 21 του νόμου 2052/1992,ορίζεται ότι οι διατάξεις του έχουν εφαρμογή από της δημοσιεύσεως του στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως (αν για ορισμένες διατάξεις δεν ορίζεται διαφορετικά), από την έννοια κυρίως της προαναφερθείσης διατάξεως του άρθρου 5 παράγραφος 7 εδάφιο γ' του νόμου 2052/1992 αλλά και από την ίδια εισηγητική έκθεση, προκύπτει αφενός μεν η συνέχιση της εκφρασθείσης με τη διάταξη του άρθρου 17 του νόμου 1337/1983 βούλησης του νομοθέτη να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά την αυθαίρετη δόμηση μη παρεκκλίνοντας από την φιλοσοφία της επιβολής των προστίμων ανέγερσης και διατήρησης, αφ' ετέρου δε, η νομοθετική βούληση του νομοθέτη του νέου νόμου όπως η θεσπισθείσα με αυτόν ρύθμιση καταλάβει όχι μόνο τις περιπτώσεις αυθαιρέτου των οποίων την ύπαρξη θα λάβει γνώση η πολεοδομία στο μέλλον, αλλά και αυτών που έχει λάβει γνώση πριν από την ψήφιση του νόμου, ώστε να βεβαιωθούν και τελικώς να εισπραχθούν τα πρόστιμα διατήρησης που είχαν ήδη παύσει να βεβαιώνονται, λόγω του ανέφικτου του αναπροσδιορισμού τους με βάση τους συντελεστές του νόμου 889/1979 και μάλιστα ο νομοθέτης θέλησε να βεβαιωθούν χωρίς να μεταβάλλεται η χρονική αφετηρία του αναπροσδιορισμού που ήταν και με τον νόμου 1337/1983, το επόμενο έτος από τη διαπίστωση του αυθαιρέτου.
Επομένως, αφού από την έννοια του νέου νόμου, συνάγεται νομοθετική βούληση για αναδρομική ισχύ, αν και δεν ορίζεται στο νόμο για αναδρομικότητα του (βλέπε Μπαλής Γενική Αρχή σελίδα 29) η προαναφερθείσα διάταξη του άρθρου 5 παράγραφος 7 εδάφιο γ' με την οποία αντικαταστάθηκε και συμπληρώθηκε η παράγραφος 3 του άρθρου 17 του νόμου 1337/1983, έχει αναδρομική εφαρμογή.
Αντίθετη άποψη, θα κατέληγε να παρέμεναν αβεβαίωτα στις δημόσιες οικονομικές υπηρεσίες πρόστιμα αυθαιρέτων για αρκετό διάστημα μέχρι την έναρξη ισχύος του νόμου 2052/1992, πράγμα που ασφαλώς δεν ήταν στις προθέσεις του νομοθέτη.
Συνεπώς, στο διατυπωθέν ερώτημα, προσήκει η απάντηση ότι η προσαύξηση κατά 20% του προστίμου διατήρησης αυθαιρέτου του οποίου την ύπαρξη τη πολεοδομία διαπίστωσε πριν από τη δημοσίευση του νόμου 2052/1992, θα αρχίσει να επιβάλλεται για καθένα από τα επόμενα έτη, από τότε που η πολεοδομική υπηρεσία διαπίστωσε την ύπαρξη του αυθαιρέτου και θα αναπροσδιορίζεται κατά το ποσοστό αυτό επί του προστίμου του εκάστοτε προηγουμένου έτους.
Θεωρήθηκε
Αθήνα 28-04-1995
Ο Προεδρεύων
Ο Εισηγητής