ΝΣΚ 53/1993
 Περιεχόμενα |  Προηγούμενο |  Επόμενο |
|
Νομικό Συμβούλιο του Κράτους 53/1993 (18-01-1993)
Αριθμός ερωτήματος: Υπ' αριθμόν πρωτοκόλλου οίκοθεν 94031/9639/1992 έγγραφο του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων / Διεύθυνσης Πολεοδομικού Σχεδιασμού - Τμήμα Παραδοσιακών Οικισμών.
Περίληψη Ερωτήματος: Ερωτάται: 1. Εάν είναι σύννομος ο καθορισμός των ορίων των παραδοσιακών οικισμών Χώρας, Όρμου Γερμανώλη και Κάμπου της νήσου Ίου που έγινε από το Νομάρχη Κυκλάδων και
2. στην περίπτωση του μη σύννομου της οριοθέτησης αυτής με βάση ποιο νομικό καθεστώς είναι δυνατή η πολεοδόμηση των πιο πάνω οικισμών.
Επί των ερωτημάτων αυτών το Β' Τμήμα του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους γνωμοδότησε ομόφωνα ως κατωτέρω:
1. Από τα στοιχεία που συνοδεύουν το ερώτημα προκύπτουν ειδικότερα τα εξής:
α. Με το από 19-10-1978 προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ 694/Δ/1978) χαρακτηρίστηκε ως παραδοσιακός, μεταξύ άλλων, και ο οικισμός Χώρας της νήσου Ίου. Στη συνέχεια με το από 19-08-1981 προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ 587/Δ/1981) χαρακτηρίστηκαν ως παραδοσιακοί οι δύο οικισμοί Όρμου Γερμανώλη και Κάμπου της Κοινότητας Ίου της ίδιας νήσου και καθορίστηκαν όροι δόμησης και για τους τρεις πιο πάνω οικισμούς, οι οποίοι διαχωρίστηκαν από άποψη όρων δόμησης, σε τομείς Α, Β, Γ και Δ, όπως εμφαίνονται στο σχετικό διάγραμμα που συνοδεύει το διάταγμα αυτό.
β. Με την ΤΠ/2031/1992 απόφαση του Νομάρχη Κυκλάδων, οριοθετήθηκαν οι τρεις παραπάνω οικισμοί, κατ' εφαρμογή του από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 181/Δ/1985), όπως τροποποιήθηκε με τα από 14-02-1987 και από 25-04-1989 ((ΦΕΚ 133/Δ/1987) και (ΦΕΚ 293/Δ/1989)) προεδρικά διατάγματα αντίστοιχα, αφού όμως περιορίστηκαν τα όριά τους, όπως αυτά είχαν καθοριστεί με το πιο πάνω από 19-08-1981 προεδρικό διάταγμα και ορίστηκαν ότι ως όροι και περιορισμοί δόμησης ισχύουν για τους οικισμούς αυτού οι προβλεπόμενοι από το από 19-08-1981 προεδρικό διάταγμα. Παράλληλα, ανατέθηκε η σύνταξη πολεοδομικής μελέτης για τους παραπάνω οικισμούς κατ' εφαρμογή του από 20-08-1985 προεδρικού διατάγματος (ΦΕΚ 414/Δ/1985).
2. α. Τα αναφερόμενα παραπάνω από 19-10-1978 και από 19-08-1981 προεδρικά διατάγματα, με τα οποία χαρακτηρίστηκαν παραδοσιακοί οι πιο πάνω οικισμοί, εκδόθηκαν κατ' εξουσιοδότηση της διατάξεως της παραγράφου 6 του άρθρου 79 του νομοθετικού διατάγματος 8/1973 (ΦΕΚ 124/Α/1973), όπως αυτή αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 1 του άρθρου 4 του νόμου 622/1977 (ΦΕΚ 171/Α/1977), με την οποία ορίζεται, ότι:
{Δια προεδρικών διαταγμάτων εκδιδομένων με πρόταση του Υπουργού Δημοσίων Έργων, κατόπιν αιτιολογημένης εκθέσεως της κατά περίπτωσιν αρμοδίας Υπηρεσίας, δύναται ... να χαρακτηρίζονται κτίρια ως διατηρητέα ή Οικισμοί ή Τμήματα αυτών ως Παραδοσιακοί και να θεσπίζονται όροι και περιορισμοί δομήσεως διάφοροι των δια του παρόντος καθοριζομένων τοιούτων.}
Σχετικά με τη διάταξη αυτή γίνεται δεκτό, ότι για να θεσπισθούν για παραδοσιακό οικισμό όροι και περιορισμοί δόμησης κατά παρέκκλιση των οριζόμενων από τον Γενικό Οικοδομικό Κανονισμό θα πρέπει αφενός να χαρακτηρισθεί ρητώς ο οικισμός ως παραδοσιακός και να καθορισθούν συγχρόνως και τα όριά του και αφετέρου οι κατά παρέκκλιση όροι να είναι απαραίτητοι για τη διατήρηση του παραδοσιακού χαρακτήρα του οικισμού (Βλέπε ΠΕ ΣτΕ 822/1978 και 1191/1977 και 1247/1977). Παρόμοια με την πιο πάνω διάταξη είναι και η ισχύουσα ήδη διάταξη του άρθρου 4 παράγραφος 1 του νόμου 1577/1985 (ΦΕΚ 210/Α/1985), με την οποία ορίζεται, ότι με προεδρικά διατάγματα:
{που εκδίδονται με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων ύστερα από αιτιολογημένη έκθεση της κατά περίπτωση αρμόδιας υπηρεσίας του Υπουργείου, γνώμη του αρμόδιου Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος και γνώμη του οικείου δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου, μπορεί να χαρακτηρίζονται οικισμοί ή τμήματά τους ως παραδοσιακοί ... και να θεσπίζονται περιορισμοί δόμησης και χρήσεις κατά παρέκκλιση από τις διατάξεις του παρόντος και από κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη ...}
Σχετικά με τους παραδοσιακούς οικισμούς γίνεται ακόμη δεκτό, ότι κατά την έννοια του άρθρου 24 παράγραφοι 1 και 6 του Συντάγματος δεν επιτρέπεται, κατ' αρχήν, ο αποχαρακτηρισμός οικισμού που έχει χαρακτηρισθεί ως παραδοσιακός, εκτός εάν ο χαρακτηρισμός αυτός έχει γίνει χωρίς να συντρέχουν οι προϋποθέσεις του νόμου, αν π.χ. έχει χωρήσει πλάνη περί τα πράγματα (βλέπε ΠΕ ΣτΕ 284/1992 και απόφαση ΣτΕ 4808/1987).
β. Το αναφερόμενο παραπάνω από 24-04-1985 προεδρικό διάταγμα, με βάση το οποίο εκδόθηκε η νομαρχιακή απόφαση που καθόρισε τα όρια των τριών οικισμών, εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση των διατάξεων της παραγράφου 5 του άρθρου 42 του νόμου 1337/1983 (ΦΕΚ 33/Α/1983), όπως αυτή αντικαταστάθηκε με την παράγραφο 17 του άρθρου 8 του νόμου 1512/1985 (ΦΕΚ 4/Α/1985), με την οποία ορίζεται ότι:
{5. Με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος, ορίζονται οι προϋποθέσεις και οι διαδικασίες με τις οποίες μπορεί να εγκρίνεται η πολεοδόμηση και επέκταση οικισμών με πληθυσμό μέχρι 2.000 κατοίκους, να καθορίζονται οι ειδικότεροι όροι και περιορισμοί δόμησης και τα ποσοστά εισφοράς σε γη και χρήμα ... Επίσης με προεδρικό διάταγμα, που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος, ορίζεται ο τρόπος καθορισμού των ορίων και των όρων δόμησης των οικισμών πληθυσμού μέχρι 2.000 κατοίκους, προβλέπονται τα στοιχεία εκτίμησης κατά τον καθορισμό των ορίων, η διαδικασία που τηρείται για τον καθορισμό αυτόν, κατηγορίες οικισμών καθώς και κάθε σχετική λεπτομέρεια. Τα όρια των οικισμών αυτών καθορίζονται με απόφαση του νομάρχη που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.}
Πριν από την αντικατάστασή της η πιο πάνω διάταξη της παραγράφου 5 του άρθρου 42 του νόμου 1337/1983 ρύθμιζε με παρόμοιο τρόπο μόνο το θέμα της πολεοδόμησης και επέκτασης των οικισμών όχι δε και το θέμα του καθορισμού των ορίων τους, αλλά εξαιρούσε τους παραδοσιακούς και ορισμένες άλλες κατηγορίες οικισμών. Με το παραπάνω από 24-04-1985 προεδρικό διάταγμα καθορίζονται οι κατηγορίες οικισμών, η διαδικασία και ο τρόπος καθορισμού των ορίων των οικισμών και οι όροι δόμησης αυτών.
Σε επί μέρους όμως διατάξεις του διατάγματος αυτού αναφέρονται και οι παραδοσιακοί οικισμοί (άρθρο 5 παράγραφος 2 περίπτωση β, άρθρο 6 παράγραφος 1 και άρθρο 9 παράγραφος 3). Επίσης και στο άρθρο 2 του από 25-04-1989 προεδρικού διατάγματος, με το οποίο τροποποιήθηκε το από 24-04-1985 προεδρικό διάταγμα, αναφέρονται οι παραδοσιακοί οικισμοί. Απ' αυτά συνάγεται, ότι η ρύθμιση του από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος καταλαμβάνει και τους παραδοσιακούς οικισμούς. Ειδικότερα, στο άρθρο 9 παράγραφος 3 του από 24-04-1985 προεδρικό διάταγμα αναφέρεται, ότι:
{3. Ειδικά διατάγματα που χαρακτηρίζουν παραδοσιακούς οικισμούς και καθορίζουν όρους και περιορισμούς δόμησης αυτών κατισχύουν των διατάξεων του παρόντος.}
γ. Το αναφερόμενο παραπάνω από 20-08-1985 προεδρικού διατάγματος, με βάση το οποίο έχει ανατεθεί η σύνταξη πολεοδομικής μελέτης για τους τρεις οικισμούς, εκδόθηκε κατ' εξουσιοδότηση της ίδιας πιο πάνω διατάξεως της παραγράφου 5 του άρθρου 42 του νόμου 1337/1983 όπως έχει αντικατασταθεί, καθώς και της διατάξεως της παραγράφου 1 του άρθρου 33 του ίδιου νόμου, που ορίζει ότι με προεδρικό διάταγμα καθορίζονται οι περιπτώσεις κατά τις οποίες το γενικό πολεοδομικό σχέδιο και η πολεοδομική μελέτη εγκρίνονται με απόφαση του οικείου Νομάρχη.
Με το προεδρικό διάταγμα αυτό, όπως τροποποιήθηκε με το αναφερόμενο και πιο πάνω από 14-02-1987 προεδρικό διάταγμα (ΦΕΚ 133/Δ/1987), ρυθμίζεται η πολεοδόμηση και επέκταση των οικισμών της χώρας που έχουν πληθυσμό μέχρι 2.000 κατοίκους. Ειδικότερα, στο άρθρο 1 του διατάγματος αυτού ορίζεται, ότι προϋπόθεση για την έγκριση της πολεοδομικής μελέτης των οικισμών είναι ο καθορισμός των ορίων τους σύμφωνα με τις διατάξεις του από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος, στο άρθρο 2 καθορίζονται οι πολεοδομούμενες περιοχές, στο άρθρο 3 καθορίζεται ο τρόπος συντάξεως και το περιεχόμενο της πολεοδομικής μελέτης και στο άρθρο 4 ορίζεται ότι η πολεοδομική μελέτη έχει τις συνέπειες σχεδίου πόλης κατά τις διατάξεις του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος και εγκρίνεται με απόφαση του Νομάρχη, ύστερα από γνωμοδότηση του Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος του νομού και του οικείου δημοτικού ή κοινοτικού συμβουλίου κατά τη διαδικασία του άρθρου 3 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος, εκτός από τους οικισμούς που έχουν χαρακτηρισθεί ως αξιόλογοι κατά το από 24-04-1985 προεδρικό διάταγμα και τους παραδοσιακούς, για τους οποίους η πολεοδομική μελέτη εγκρίνεται με προεδρικό διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Χωροταξίας και Δημοσίων Έργων, ύστερα από γνωμοδότηση του Κεντρικού Συμβουλίου Χωροταξίας, Οικισμού και Περιβάλλοντος κατά τη διαδικασία του άρθρου 3 του από 17-07-1923 νομοθετικού διατάγματος. Τέλος, με το άρθρο 9 του παραπάνω προεδρικού διατάγματος ορίζεται, ότι το από 24-04-1985 προεδρικό διάταγμα δεν εφαρμόζεται σε δύο κατηγορίες οικισμών στους οποίους όμως δεν περιλαμβάνονται οι παραδοσιακοί, οι οποίοι συνεπώς καταλαμβάνονται από το από 24-04-1985 προεδρικό διάταγμα.
δ. Από τις διατάξεις που αναφέρθηκαν αμέσως πιο πάνω υπό στοιχεία α, β και γ και ιδίως υπό τα στοιχεία α και β προκύπτει, κατά την ομόφωνη γνώμη του Β' Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, ότι, εφόσον με το παραπάνω από 19-08-1981 προεδρικό διάταγμα καθορίστηκαν σαφώς και σύμφωνα με την εξουσιοδοτική διάταξη του άρθρου 79 παράγραφος 6 του νομοθετικού διατάγματος 8/1973 τα όρια των πιο πάνω τριών παραδοσιακών οικισμών (ζώνες Α, Β, Γ και Δ) και οι όροι και περιορισμοί δόμησης αυτών, το διάταγμα αυτό, και ως προς την οριοθέτηση των οικισμών και ως προς τους όρους δόμησης, κατισχύει των διατάξεων του από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος, κατά τη ρητή διάταξη του άρθρου 9 παράγραφος 3 του τελευταίου αυτού διατάγματος, που είναι σύμφωνη με την εξουσιοδοτική διάταξη της παραγράφου 5 του άρθρου 42 του νόμου 1337/1983, ερμηνευόμενη σε συνδυασμό και με τη διάταξη του άρθρου 79 παράγραφος 6 του νομοθετικού διατάγματος 8/1973 (ταυτόσημη με την τελευταία είναι και η διάταξη του άρθρου 4 παράγραφος 1 του νόμου 1577/1985). Το από 24-04-1985 προεδρικό διάταγμα μόνο συμπληρωματικά μπορεί να εφαρμόζεται για τους παραπάνω παραδοσιακούς οικισμούς, δηλαδή μόνο για θέματα που δεν ρυθμίζονται με το από 19-08-1981 προεδρικό διάταγμα. Επομένως, στο πρώτο ερώτημα προσήκει η απάντηση, ότι ο Νομάρχης Κυκλάδων όχι σύννομα τροποποίησε με την ΤΠ/2031/1992 απόφασή του τα όρια των τριών παραπάνω παραδοσιακών οικισμών που είχαν καθοριστεί με το από 19-08-1981 προεδρικό διάταγμα. Μόνο αν ανακληθεί, γιατί δεν συνέτρεχαν οι προϋποθέσεις του νόμου, το προεδρικό διάταγμα αυτό, μπορούν να τροποποιηθούν τα πιο πάνω όρια.
ε. Από τις ίδιες πιο πάνω διατάξεις και ιδίως τις υπό στοιχείο γ προκύπτει, κατά την ομόφωνη επίσης γνώμη του Β' Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, ότι το θέμα της πολεοδόμησης και των παραδοσιακών οικισμών που έχουν πληθυσμό μέχρι 2.000 κατοίκους ρυθμίζεται με το από 20-08-1985 προεδρικό διάταγμα, σύμφωνα με την εξουσιοδοτική διάταξη της παραγράφου 5 του άρθρου 42 του νόμου 1337/1983, η οποία μετά την αναφερόμενη παραπάνω αντικατάστασή της καταλαμβάνει όλους τους οικισμούς της χώρας (και τους παραδοσιακούς). Συνεπώς, η πολεοδόμηση των παραπάνω παραδοσιακών οικισμών, στην οποία αφορά το δεύτερο ερώτημα, θα γίνει κατά τις διατάξεις του από 20-08-1985 προεδρικού διατάγματος, αλλά σε συνδυασμό με τις διατάξεις του από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος, στο οποίο ρητώς παραπέμπει το από 20-08-1985 προεδρικό διάταγμα καθώς και με τις διατάξεις του από 19-08-1981 προεδρικού διατάγματος, το οποίο, όπως έχει εκτεθεί πιο πάνω, ως προς την οριοθέτηση των οικισμών του ερωτήματος κατισχύει των διατάξεων του από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος.
Ειδικότερα, από μεν το από 19-08-1981 προεδρικό διάταγμα θα ληφθούν μόνο τα όρια των τριών οικισμών, ως προς όλα δε τα υπόλοιπα θέματα η πολεοδόμηση των οικισμών αυτών θα γίνει κατά τις διατάξεις του από 20-08-1985 προεδρικού διατάγματος σε συνδυασμό με τις διατάξεις του από 24-04-1985 προεδρικού διατάγματος.
στ. Επομένως, στα τιθέμενα ερωτήματα προσήκουν, κατά την ομόφωνη γνώμη του Β' Τμήματος του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους, οι απαντήσεις που αναφέρονται αναλυτικά αμέσως παραπάνω (υπό στοιχεία δ και ε, αντίστοιχα).
Θεωρήθηκε
Αθήνα, 02-02-1993
Ο Αντιπρόεδρος
Ο Πάρεδρος